Salgın Hastalıklarda Kullanılan Solunum Koruyucu Maskeler Nelerdir?

Tarihte birçok dönemde salgın hastalıklar ortaya çıkmış ve dünyayı tehdit etmiştir. Genellikle önce tek bir yerde baş gösteren hastalıklar, ticaret yolları vasıtasıyla dünya geneline yayılarak salgınlar başlatmıştır. Bu salgınlar geçmiş dönemlerde ciddi sayıda can kayıplarına neden olmuştur. Günümüzde, yeni teknolojiler sayesinde tedbirler ve korunma yöntemleri geliştirilmiş olsa da salgınlar hala varlığını sürdürebilmektedir. Uluslararası salgınlarda en etkili tedbir seyahatlerin durdurulması ve ticaret yollarının kapatılmasıdır. Hastalıkların insandan insana, hayvandan insana ya da nesneden insana bulaşma şekline göre tedbirler de değişmektedir. Çoğu salgının ortak özelliği ise solunum yolu ile insandan insana bulaşmasıdır. En hızlı yayılan salgınlar solunum yolu ile bulaşan hastalıklardan kaynaklanır. Böyle bir durumda alınacak ilk önlem ağız ve burundan başlayan solunum yolunu korumaktır. Solunum koruyucu maskeler bu ihtiyaç nedeniyle ortaya çıkmıştır. Maskelerin, koruyuculuk seviyelerine göre farklı çeşitleri mevcuttur.

Detaylı Bilgi İste »

Cerrahi Maskeler (Lastikli Yüz Maskeleri)

Solunum koruyucu olarak kullanılan maskeler, geçmişten günümüze birçok farklı şekilde karşımıza çıkmıştır. İhtiyaçlar doğrultusunda sürekli değişime uğrayarak günümüzdeki cerrahi maske (lastikli yüz maskesi) görünümüne ulaşmıştır. Bu tip maskeler çoğunlukla, hastalar ile etkileşim halinde oldukları için hastanelerdeki sağlık çalışanları tarafından tercih edilir. Bunun dışında solunum koruyucu amaçlı olarak bireyler tarafından da kullanılabilir. Üç farklı çeşidi vardır:

• Tek Katlı Lastikli Yüz Maskesi
• İki Katlı Lastikli Yüz Maskesi
• Üç Katlı Lastikli Yüz Maskesi

Lastikli yüz maskelerinin kullanılmasının birkaç amacı vardır. İlki, ortama hastalık yapıcı zararlı organizmaları saçmamaktır; ikincisi, ortamda bulunan hastalık yapıcı zararlı organizmalardan korunmaktır; üçüncüsü ise hastaların ağız ve burnundaki vücut sıvılarından ve partiküllerden korunmaktır.

Maskeler ağzı ve burnu içine alacak şekilde tasarlanmıştır. Maske, maskeyi takan kişinin ağzından ve burnundan çıkan partikülleri tutarak ortam havasına karışmasını engeller. Bu nedenle sağlık çalışanları, özellikle bağışıklık sistemi çökmüş hastaların mikroplardan korunması için maske takarlar. Sağlıklı insanların ortama saçtığı partiküller, bağışıklığı zayıflamış kişilerin vücudunda enfeksiyon veya hastalık oluşmasına sebep olabilir.

Partikül Boyutlarına Göre Maskelerin Koruyuculuk Seviyeleri

Soluduğumuz havada çeşitli boyutlarda partiküller vardır. Solunum koruyucu maskeler bu partiküllerin boyutuna göre farklı düzeylerde koruma sağlar ve koruyuculuk seviyelerine göre sınıflandırılır. Koruyuculuk seviyeleri OEL (MAK veya ESD) değerine göre belirlenir. OEL (Occupational Exposure Limit), mesleki maruz kalma sınırı demektir. Bu sınır, çalışma ortamında bulunan zararlı maddelerin solunmasında sağlığa zarar vermeyecek şekilde müsaade edilen azami miktardır. Bazı maskelerde MAK (Müsaade Edilen Azami Konsantrasyon) ya da ESD (Eşik Sınır Değer) olarak ifade edilir. Bu kriterlere göre maskeler FFP1, FFP2 ve FFP3 olarak üç sınıfa ayrılır. FF olarak belirtilen kısım “face filter” yani yüz maskesi demektir. P1, P2, P3 ise koruyuculuk seviyesini belirtir. FFP1, FFP2 ve FFP3 belirteçleri Avrupa standartlarına, N95 ve N99 belirteçleri ise Amerika standartlarına göre belirlenmiştir. FFP standardındaki maskeler yağlı partiküllere dayanıklı olduğu halde, N standardındaki maskeler yağlı partiküllere dayanıklı değildir.

FFP1 Maskeler

FFP1 koruma düzeyine sahip maskeler toksik olmayan, mekanik çalışmalar sonucu ortaya çıkan büyük boyutlardaki toz ve partiküllere karşı %80 oranında etkilidir. Mesleki maruz kalma sınırının 4 katına (OEL x 4) kadar koruma sağlar.

FFP2 Maskeler

FFP2 koruma düzeyine sahip maskeler kimyasal maddelere, zararlı dumana, küçük boyutlardaki tozlara, toksik maddelere ve virüslere karşı %94 oranında etkilidir. Mesleki maruz kalma sınırının 12 katına (OEL x 12) kadar koruma sağlar.

FFP3 Maskeler

FFP3 koruma düzeyine sahip maskeler ise çok küçük boyutlardaki toz ve partiküllere, toksik maddelere, bulaşıcı hastalıklara ve virüslere karşı %99 oranında etkilidir. Mesleki maruz kalma sınırının 50 katına (OEL x 50) kadar koruma sağlar.

N95 ve N99 Maskeler

N95, bir maske modeli olmayıp maskenin taşıması gereken özelliklerin belirtildiği bir standarttır. N95 maskeler partiküllere karşı %95 koruma sağlar. Bu nedenle %94 koruma sağlayan FFP2 maskelere benzerlik gösterir. N99 standardındaki maskeler ise partiküllere karşı %99 koruma sağlar ve %99 koruma sağlayan FFP3 maskelere benzerlik gösterir.

Maskelerin Kullanım Süreleri

Maskeler kullanım sürelerine göre “tek seferlik” veya “uzun süreli” olarak ikiye ayrılmıştır. Kağıt veya bez gibi malzemelerden üretilenler tek seferlik kullanılır. Bunlar ortamdaki havayı kısmen (%99 orana kadar) filtreler. Biyolojik olaylarda kullanılan, dış kısmı sert plastikten üretilmiş ve tüm yüzü kaplayan maskeler ise ortamdaki havayı tamamen filtreleme özelliğine sahiptir. Bu maskeler ise tek seferlik değil defalarca kullanılabilir özelliktedir.

Lastikli yüz maskeleri (cerrahi maskeler) damlacıkların geçmesine izin vermez ve nem tutar. Nemlendiğinde işlevi bozulduğu için yenisiyle değiştirilmelidir. FFP veya N standartlarındaki maskelerin ise marka modeline göre değişen etkin kullanım süreleri vardır. Etkin filtreleme ve koruma için bu sürelere uyulması gerekir. Bu tip maskeler uzun süreli kullanıma uygun değildir ve en fazla günde bir yenisiyle değiştirilmelidir. Ayrıca yıkanıp tekrar kullanılamaz.

Maskelerin Üzerindeki Semboller

Maskelerin üzerinde V, NR ve D gibi semboller yer almaktadır. V sembolü maskenin ventilli olduğunu ifade eder. Ventil, maskede biriken havanın dışarı atılmasını sağlar. Böylece maske içerisindeki sıcaklık azalır ve kişi daha rahat nefes alıp verebilir. NR işareti maskenin tek kullanımlık olduğunu ifade eder. D işareti ise maskenin dolomit tozuna karşı yeterli koruma sağladığını gösterir.

Salgın Hastalıklardan Korunmanın Yolları Nelerdir?

Bağışıklık sisteminin güçlenmesi için her yıl düzenli olarak aşı olun.

Vücut direncinin azalmaması için dengeli beslenin ve yeteri kadar su tüketin.

Az pişmiş et yemeklerini ve iyi yıkanmayan bitkisel gıdaları yemeyin.

Gün içinde birkaç kere ılık su ile boğaz gargarası yapın ve burnunuzu temizleyin.

Dayanıklı kalabilmek için uyku düzenine dikkat edin.

El ve vücut temizliğine özen gösterin. Özellikle günde birkaç kere sabunla ellerinizi yıkayın.

Ortak alanlardaki yüzeylere temas ederseniz yüzünüze, gözünüze, ağzınıza ve burnunuza dokunmayın.

Mevsime uygun giyinin, çok soğuk ve çok sıcak ortamlardan uzak durun.

Hastalık riskinin olduğunu düşündüğünüz yerlere gitmeyin. Eğer bu yerlere gitmek zorundaysanız solunum koruyucu maske kullanın.

Hasta olduğunuzu düşünüyorsanız başkalarına bulaştırmamak için solunum koruyucu maske kullanın.

Hasta olduğunu düşündüğünüz kişilere 1 metreden fazla yaklaşmayın.

Vücudun D vitamini ihtiyacı için güneşten faydalanın.

Solunum koruyucu maske kullanıyorsanız ağzınızın ve burnunuzun üstünü kapattığından emin olun.