Nebülizatör

Nebülizatör cihazı sıvı halde olan ilaçları buhar haline getirir ve hastanın solunum yollarına iletilmesini sağlar. Hasta normal şekilde solunumuna devam ederken cihazda bulunan maske veya ağızlık yardımıyla ilaç akciğerlere iletilir. Nebülizatör cihazlarının iki çeşidi vardır. Bunlardan bir tanesi ilacı basınçlı hava yardımıyla buhar haline getirir. Diğeri ise insan kulağının duyamadığı ses dalgalarıyla bu işlemi yapar. Birinci cihaza kompresörlü nebülizatör, ikinci cihaza ise ultrasonik nebülizatör denir.

Nebülizatör cihazları yetişkinler ve çocuklar için solunum sistemi hastalıklarının tedavisinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Solunum yoluna iletilecek olan ilaçlar bu cihazlar sayesinde buhar haline getirilir. Ayrıca ultrasonik nebülizatör cihazlarının geniş su hazneleri vardır. Suyu buhar haline getirerek solunum yoluyla alınabilmesini sağlar ve ortamı nemlendirir.

Cihaz kullanılırken hasta olabildiğince dik bir şekilde oturmalıdır. Hızlı soluk alıp vermemeli, normal hızda derin nefeslerle solunum yapmaya çalışmalıdır. Nebülizatör cihazının oluşturduğu ilaç buharı yaklaşık 5 ile 10 dakika içinde uygulanmalıdır. Bu süre cihazın kalitesine ve ilacın miktarına göre değişmektedir. Haznede bulunan sıvı ilaç 4-5 dakikadan daha hızlı şekilde bitiyorsa cihaz yeterli kapasitede değil demektir. Bu durumda cihazın teknik servisine ve doktorunuza durum hakkında bilgi vermeniz gerekir. İlacın çok hızlı buharlaşması nebülizatör cihazının daha kaliteli olduğu anlamına gelmemektedir. Çok yavaş şekilde buharlaşması da bir soruna işaret etmektedir. Hekiminizin önerdiği sürede ilacı almanız gerekmektedir.

Nebülizatörler maske veya ağızlık aparatıyla birlikte kullanılabilir. 2 çeşit maske vardır. Bunlardan bir tanesi büyüktür ve yetişkinlerin yüzüne uygun yapıdadır. Diğeri ise küçüktür ve çocukların yüzüne uygundur. Ayrıca cihazın ürettiği buhar ağız yoluyla alınmak istenirse ağızlık parçası kullanılabilir.

Nebülizatör Cihazının Tarihçesi

Basınçlı inhaler 1858 yılında icat edilmiştir. Bu cihaz sıvı olan ilacı parçacıklara ayırmaktaydı. Bisiklet pompasına benzeyen bir mekanizma ile haznede bulunan sıvıyı basınçla dışarı püskürtüyordu. Bu sayede ilaç sprey şeklinde hastaya iletiliyordu.

Buhar üreten nebülizatör ilk defa 1864 yılında Almanya’da üretilmiştir. Bu cihazda sıvı ilacı buhar halinde hastaya vermek için Venturi Prensibi kullanılmıştır. Venturi Prensibi akışkanın geçtiği kesitin daraltılarak, akışkanın hızının ve basıncının arttırılmasıdır. Böylece sıvı ilaç cihazdan çıkarken hızla dışarı püskürtülür ve parçalanarak buhar şeklinde dağılır.

İlk kompresörlü nebülizatör cihazı 1950 yılından sonra, ultrasonik nebülizatör cihazı ise 1960 yılından sonra kullanılmaya başlanmıştır.

Nebülizatör Çeşitleri

İki çeşit nebülizatör cihazı vardır. Bunlardan birincisi kompresörlü nebülizatördür. Bu cihaza jet nebülizatör adı da verilmektedir. Basınçlı hava üreten bir motoru vardır ve bu sayede ilacı buhar haline getirir. Diğer çeşit ise ultrasonik nebülizatördür. Bu cihazda bulunan piezoelektrik kristalin titreşimi ile yüksek frekanslı ses dalgaları oluşturulur. İnsan kulağının duyamadığı bu sesler ile ilaç veya su partiküllerine ayrılır ve buhar halinde cihazdan dışarı çıkar. Kompresörlü nebülizatör sesli çalışmasına rağmen ultrasonik nebülizatör tamamen sessiz çalışır.

Ultrasonik nebülizatör cihazı haznesinde bulunan suyu hızlı ve kesintisiz bir şekilde buhar haline getirmektedir. Bu nedenle ortam nemlendiricisi olarak da kullanılmaktadır.

Nebülizatör çeşitleri:

Kompresörlü Nebülizatör Cihazı
Ultrasonik Nebülizatör Cihazı

Nebülizatör Cihazını Kullanırken Dikkat Edilmesi Gerekenler

Solunum yoluyla alınacak ilacın hacmi minimum 2 ml, maksimum 10 ml olmalıdır. Nebülizatör ile kullanılmak üzere hazırlanmış ilaçlara nebül adı verilir.

Nebülizasyon sonunda cihazın haznesinde 0,5 ml kadar ilaç kalır. Buna rezidüel hacim denir. Bu nedenle hazneye koyulan sıvı miktarı minimum 2 ml olmalıdır.

Haznede kalan sıvının buhara dönüşmesini beklemenize gerek yoktur. Kalan sıvının buhara dönüşmesini beklemek tedaviye anlamlı bir katkı sağlamaz. Ayrıca uygulamanın çok uzun sürmesi hastanın tedaviye uyumunu bozacaktır.

İlacı seyreltmek gerekiyorsa serum fizyolojik kullanılabilir. Bunun nasıl yapılacağını hekiminiz açıklayacaktır. Talimatlarına uyunuz.

İlaç buhar haline geldiğinde yeterince küçük partiküllere parçalanması gerekir. Böylece akciğerlerde bulunan alveol ismi verilen hava keseciklerine kadar ulaşabilir. Aksi halde solunum yollarında sıvı olarak birikecektir ve hasta ilaçtan faydalanamayacaktır.

Uygulama yapılırken hasta olabildiğince dik şekilde oturmalıdır. Yatar pozisyonda olursa ilaç dökülebilir veya tam olarak hastaya iletilemeyebilir.

Nebülizasyon esnasında hasta derin nefeslerle normal hızda solunumuna devam etmelidir. Çok hızlı veya çok yavaş soluk alıp vermesi tedavi etkinliğini olumsuz olarak etkiler. Uygulama sırasında hastanın konuşmaması gerekir.

İlacın sıvı veya gaz halde göze kaçması önlenmelidir.

Maske yüze tam olarak oturtulmalıdır. İlaç buharının uzaktan verilmesi tedavi etkinliğini büyük oranda azaltır.

Kullanımdan sonra ilaç kalıntıları ağızda birikebilir. Böyle bir durumda hasta ağzını su ile çalkalayıp temizleyebilir.

İlaçlar güneş ışığından uzakta tutulmalıdır.

Uygulama yapılırken ilaç solüsyonu oda sıcaklığında olmalıdır. Soğuk olması hastaya zarar verebilir.

İdeal nebülizasyon süresi 5-10 dakikadır.

Nebülizasyon sırasında hastada titreme veya şiddetli öksürük başlarsa uygulamaya ara verilmelidir.

Nebülizatör cihazı ilacı aralıklı şekilde püskürtmeye başladığında uygulama sonlandırılır.

Sürekli nefes darlığı olan hastalar için nebülizasyon uygulaması genellikle aktivite öncesi veya yemekten önce yapılmalıdır.

Çocuklar için oyuncak şeklinde nebülizatör cihazları vardır. Bunları kullanarak tedaviyi oyun haline dönüştürebilirsiniz.