Nebülizatör Çeşitleri Nelerdir? Nasıl Kullanılır?

Nebülizatörler, sıvı haldeki ilaçları buhar (aerosol) haline getiren ve bu ilaçların hastanın solunum yollarına iletilmesini sağlayan cihazlardır. Bu sayede, hasta normal şekilde solunumuna devam ederken cihazda bulunan maske veya ağızlık yardımıyla ilaç akciğerlere kadar iletilebilir. Nebülizatörlerin basınçlı hava, ses dalgaları ve elektriksel titreşimler yardımıyla çalışan çeşitleri vardır. Bunlardan ilki, basınçlı hava yardımıyla çalışır. Bu cihazlara kompresörlü nebülizatör veya jet nebülizatör adı verilir. Diğeri ise insan kulağının duyamadığı ses dalgalarıyla çalışır. Bu cihazlara ultrasonik nebülizatör adı verilir. Elektriksel titreşimler sayesinde aerosol oluşturan cihazlar da vardır. Bunlara ise mesh nebülizatör denir. Her biri sıvı haldeki ilaçları aerosol haline getirerek ilaçların solunum yoluyla alınabilmesine olanak tanır. 3 tip cihaz da kullanım şekli ve bazı ek fonksiyonlarla birbirinden farklı faydalar sağlar. Nebülizatörler, çoğunlukla astım hastalığı ile mücadele kapsamında hekimler tarafından tercih edilir. Sadece astım değil KOAH gibi akciğer hastalıklarının ilaç tedavisinde de kullanılır.

Detaylı Bilgi İste »

Nebülizatör Kullanımının Avantajları Nelerdir?

İlacın doğrudan etki göstermesi istenen alana yani akciğerlere uygulanabilmesi için en doğru yöntem nebülizasyondur. Aerosol halindeki ilaç partikülleri hızlıca akciğer dokusuna ulaşır ve kısa sürede etki göstermeye başlar. Nebülizatörle ilaç verme yöntemi diğerlerine göre ilk etkiyi çok kısa sürede gösterir ve daha uzun süre etkisini korur. Doğrudan solunum sistemine uygulandığı için ilacın yan etkileri daha az görülür. İlaç alma konusunda işbirliği yapmayan hastalara da kolayca uygulanabilir.

Nebülizatör Kullanımının Dezavantajları Nelerdir?

Nebülizatör kullanırken dezavantajlı durumlar genellikle cihazların aksesuarlarıyla ilgili oluşur. Cihazları doğru ve kaliteli aksesuarlarla kullanmak gerekir. Ayrıca, kullanılan aparatlar hastaya uyumlu olmalıdır. Aksi halde birçok sıkıntılı durum yaşanabilir. Kullanılan maske kaliteli değilse hastanın cildinde yaralar oluşabilir. Hastanın yüzüne uyumlu olmayan bir maske tercih edildiyse ilacın etkinliği azalabilir. Uygulama esnasında ilaç gözlere sızabilir ve zarar verebilir. Hastanın ihtiyaçlarına uygun, kaliteli aparatların kullanılması gerekir.

Nebülizatör Sarfları Nelerdir?

• Çocuk Nebülizatör Maske Seti
• Emzikli Nebülizatör Maske Seti
• Yetişkin Nebülizatör Maske Seti
• Nebülizatör Ağızlık Seti
• Nebülizatör Devresi
• Nebülizatör Filtresi
• Nebülizatör İlaç Haznesi
• Nebülizatör Su Haznesi

Nebülizatörün Tarihçesi

Basınçlı inhaler ilk kez 1858 yılında icat edilmiştir. Bu cihaz sıvı olan ilacı parçacıklara ayırarak gaz haline getiriyordu. Bisiklet pompasına benzeyen bir mekanizma ile haznesinde bulunan sıvıyı basınçla dışarı püskürtüyordu. Bu sayede ilaç, sprey şeklinde hastaya iletiliyordu.

Aerosol üreten nebülizatör ise ilk defa 1864 yılında Almanya’da üretilmiştir. Bu cihazda, sıvı ilacı aerosol halinde hastaya vermek için venturi prensibi kullanılmıştır. Venturi prensibi akışkanın geçtiği kesitin daraltılarak, hızının ve basıncının arttırılması yöntemine dayanır. Böylece ilaç cihazdan çıkarken hızla dışarı püskürtülür ve parçalanarak aerosol şeklinde dağılır.

İlk kompresörlü nebülizatör 1950 yılından sonra, ilk ultrasonik nebülizatör ise 1960 yılından sonra kullanılmaya başlanmıştır.

Aerosol Nedir?

Katı veya sıvı bir maddenin gaz ortamı içerisinde dağılmasına aerosol denir. Aerosol parçacıkları 10 mikrondan daha küçük çaplıdır. Duman, sis ve spreyler buna örnek gösterilebilir.

Nebülizatör Çeşitleri Nelerdir?

Solunum sistemi hastalıklarının tedavisinde yaygın olarak nebülizatörler kullanılır. Bunlar, sıvı haldeki ilaçları çok küçük partikül boyutlarına getirerek akciğerlerdeki alveollere kadar ulaştırır. Böylece ilaçların solunum yoluyla vücuda alınabilmesini sağlar. İlaçların solunum yoluyla önce akciğerlere oradan da vücuda alınabilmesi için belirli bir partikül boyutunda olması gerekir. İlaçların parçacıklar şeklinde akciğerlere ulaşması tedavi etkinliğini arttırır.

İlaçların, sıvı halden belirli bir partikül boyutuna parçalanarak buhar olması durumuna aerosol adı verilir. Bu işlemin adına da nebülizasyon denir. Nebülizasyon sağlayan üç çeşit nebülizatör vardır:

• Kompresörlü Nebülizatör
• Mesh Nebülizatör
• Ultrasonik Nebülizatör

Kompresörlü Nebülizatörün Özellikleri Nelerdir?

Kompresörlü nebülizatörlere jet nebülizatör veya atomizör adı da verilir. Basınçlı hava üreten bir motoru vardır. Motor tarafından üretilen basınçlı hava sıvı ilacın bulunduğu hazneye ulaşır ve haznedeki ilacı aerosol haline getirerek hastanın solunum yoluna doğru gönderir.

Kompresörlü nebülizatörler küçük ve hafiftir. Kolay taşınabilir. Diğerlerine göre piyasada daha uygun fiyatlarla satılır. Hastanelerde ve evlerde kullanıma uygundur. Ultrasonik ve mesh nebülizatörler neredeyse tamamen sessiz çalışsa da kompresörlü nebülizatörler motor nedeniyle sesli çalışır.

Mesh Nebülizatörün Özellikleri Nelerdir?

Mesh nebülizatörler elektrik enerjisi yardımıyla titreşim oluşturur. Sıvı haldeki ilaç bu titreşim alanından geçerken parçalanır ve aerosol haline gelir. Kompresörlü ve ultrasonik olanlara göre daha etkili ve verimli çalışır.

Kullanım sonunda haznede kalan miktar (rezidüel hacim) diğerlerine göre çok daha azdır. Mesh nebülizatörler neredeyse tamamen sessiz çalışır. Cebe sığabilecek kadar küçük boyutludur. Bireysel kullanım için uygundur, hastanelerde tercih edilmez.

Ultrasonik Nebülizatörün Özellikleri Nelerdir?

Ultrasonik nebülizatörlerde bulunan piezoelektrik kristalin titreşimi ile yüksek frekanslı ses dalgaları oluşur. İnsan kulağının duyamadığı bu ses dalgaları ile ilaç veya su aerosol haline gelir ve cihazdan dışarı verilir.

Ultrasonik nebülizatörlerin ilaç verme özelliği dışında su buharı verme özelliği de vardır. Bu cihazlarda geniş su haznesi bulunur. Sadece soğuk ya da sadece sıcak su buharı verebilen cihazlar olduğu gibi hem soğuk hem de sıcak su buharı verebilen cihazlar da piyasada mevcuttur. Ortam nemlendirmesi veya hastaya soğuk buhar uygulaması için kullanılabilir. Akciğer hastalıklarında sıcak buhar yerine soğuk buhar önerilmektedir.

Ultrasonik nebülizatörler de mesh nebülizatörler gibi neredeyse tamamen sessiz çalışır.

Nebülizatörler Nasıl Kullanılır?

Nebülizatör kullanılırken hasta olabildiğince dik bir şekilde oturmalıdır. Hızlı soluk alıp vermemeli, normal hızda derin nefesler almaya çalışmalıdır. Cihazın oluşturduğu ilaç buharı yaklaşık 5 ile 10 dakika içinde uygulanmalıdır. Bu süre, cihazın kalitesine ve ilacın miktarına göre değişir. İdeal nebülizasyon süresi 5-10 dakikadır.

Haznede bulunan sıvı ilaç 4-5 dakikadan daha kısa sürede bitiyorsa cihaz yeterli kapasitede değil demektir. İlacın hızla tükenmesi istenen bir durum değildir. Böyle bir durum nebülizatörün kalitesiz olduğunu gösterir.

İlacın çok yavaş şekilde buharlaşması da bir soruna işaret etmektedir. Hekimin önerdiği sürede ilacın alınması gerekir. Cihaz buna uygun değilse farklı bir modele geçmek gerekir.

Nebülizatörler maske veya ağızlık aparatıyla birlikte kullanılabilir. 2 çeşit maske vardır. Bunlardan bir tanesi büyüktür ve yetişkinlerin yüzüne uygun yapıdadır. Diğeri ise küçüktür ve çocukların yüzüne uygundur. Ağızlık aparatları ise cihazın ürettiği buharın doğrudan ağız yoluyla alınmasını sağlar. Bebekler için özel olarak üretilmiş emzikli nebülizatör setleri de mevcuttur.

Solunum yoluyla alınacak ilacın hacmi en az 2 ml, en fazla 10 ml olmalıdır. Nebülizatör ile kullanılmak üzere hazırlanmış ilaçlara nebül adı verilir.

Nebülizasyon sonunda cihazın haznesinde 0,5 ml kadar ilaç kalabilir. Buna rezidüel hacim denir. Haznede sıvı kalmasının sebebi cihazların ilacın tamamını buharlaştıramamasından kaynaklanır.

Haznede kalan sıvının buhara dönüşmesini beklemeye gerek yoktur. Kalan sıvının buhara dönüşmesini beklemek tedaviye anlamlı bir katkı sağlamaz. Ayrıca uygulamanın çok uzun sürmesi hastanın tedaviye uyumunu bozabilir.

İlacı seyreltmek gerekiyorsa serum fizyolojik kullanılabilir. Bunun nasıl ve hangi ölçülerde yapılacağını hekimin açıklaması gerekir. İlaç tedavilerinde hekim talimatlarına kesinlikle uyulmalıdır.

İlaç buhar haline geldiğinde yeterince küçük partiküllere parçalanması gerekir. Böylece akciğerlerde bulunan alveol ismi verilen hava keseciklerine kadar ulaşabilir. Aksi halde solunum yollarında sıvı olarak birikir ve hasta ilaçtan yeteri kadar faydalanamaz. İlacın uygun partikül boyutuna ulaştığını gözle anlamak mümkün değildir. Bu nedenle kalitesini ispatlamış markaların tedarik edilmesi gerekir. Sadece cihaz değil aksesuarlar da aynı hassasiyetle tedarik edilmelidir.

Uygulama yapılırken hasta olabildiğince dik şekilde oturmalıdır. Yatar pozisyonda olursa ilaç dökülebilir veya tam olarak hastaya iletilemeyebilir.

Nebülizasyon esnasında hasta derin nefeslerle normal hızda solunumuna devam etmelidir. Çok hızlı veya çok yavaş soluk alıp vermesi tedaviyi olumsuz şekilde etkiler. Uygulama sırasında hastanın konuşmaması gerekir.

İlacın sıvı veya gaz halde göze kaçması önlenmelidir. İlaç göze temas ederse bol suyla yıkanmalı ve prospektüste yazan talimatlar uygulanmalıdır.

Maske yüze tam olarak oturtulmalıdır. İlaç buharının uzaktan verilmesi tedavi etkinliğini büyük oranda azaltır.

Kullanımdan sonra ilaç kalıntıları ağızda birikebilir. Böyle bir durumda hasta ağzını su ile çalkalayıp temizleyebilir.

İlaçlar, güneş ışığının doğrudan gelmediği kuru bir yerde saklanmalıdır.

Uygulama yapılırken ilaç solüsyonu oda sıcaklığında olmalıdır. Soğuk veya sıcak olması hastaya zarar verebilir.

Nebülizasyon sırasında hastada titreme veya şiddetli öksürük başlarsa uygulamaya ara verilmelidir.

Nebülizatör, ilacı aralıklı şekilde püskürtmeye başladığında uygulama sonlandırılmalıdır.

Sürekli nefes darlığı olan hastalar için nebülizasyon uygulaması genellikle aktivite öncesi veya yemekten önce yapılmalıdır.

Çocuklar için oyuncak şeklinde nebülizatörler vardır. Bunlar sayesinde tedavi oyunlaştırılabilir.