Diyabetle birlikte vücuttaki kan şekeri normal seviyenin üzerinde seyretmeye başlar. Hastalık tedavi edilemediğinde veya kan şekeri kontrol altına alınamadığında kılcal damarları etkileyerek, sinirlerde ve damarlarda fonksiyon bozukluğuna neden olabilir. Diyabet hastalarının %20 kadarında (yani 5 hastadan 1’inde) belli bir dönem meydana gelen ayak yaraları söz konusudur. Bu yaralar kolayca iyileşmeyebilir ve tedavi edilmediğinde ayağın veya bacağın kaybedilmesiyle sonuçlanabilir. Şeker hastası olmayan kişilerde kolayca iyileşebilecek ayakkabı vurması veya tırnak batması gibi rahatsızlıklar diyabetli hastalarda ayak yarasına dönüşebilir. Bu durum hastaların yaşamını oldukça zorlaştırır. Hastaların ayaklarında yanma, his kaybı, uyuşma, kuruluk ve topuk çatlaması gibi sorunlar varsa diyabetik ayak yarası riski söz konusu olabilir. Bu durumun daha büyük sağlık sorunlarına yol açmaması için gerekli önlemler alınmalıdır.
Diyabet yani şeker hastalığı, düzensiz kan şekeri veya kan şekerinde bozukluk olarak bilinir. Pankreasta insülin hormonu üretiminin herhangi bir nedenle yetersiz olmasından veya hiç olmamasından, ya da vücut dokularının insüline karşı duyarsız hale gelmesinden, ya da her ikisi birden, kaynaklanır. Kan şekerinin normal seviyenin altına düşmesi “hipoglisemi”, üzerine çıkması ise “hiperglisemi” olarak adlandırılır. Sağlıklı bir insanda olması gereken kan şekeri düzeyi 70-99 mg/dl aralığındadır.
Şeker hastalığına bağlı olarak vücutta bazı tahribatlar meydana gelebilir. Bu hastalık iç organlara zarar verebileceği gibi deride yara oluşumuna da sebebiyet verebilir. Bu tip yaralardan en çok bilineni diyabetik ayak yaralarıdır. Diyabetik ayak yaraları zamanla açık yara haline dönüşebilir. Tedavi edilmediğinde enfeksiyon kapabilir ve ciddi bir sağlık sorunu haline gelebilir. İyileşmesi de oldukça zordur.
Hiperglisemi gibi hipoglisemi de risklidir. Kan şekerinin düşmesi hücrelerin yeterli beslenememesine sebep olur. Besinsiz kalan hücreler enerji ihtiyacını karşılayamaz. Fonksiyonları bozulan hücreler doku ve organ hasarına sebebiyet verebilir. Böyle bir durumda en fazla zarar gören organlar gözler, böbrekler ve kalptir.
Diyabet sinirlerde bozulmalara yol açtığı için ayaklarda hissizleşme yaşanabilir. Hissetme fonksiyonu azaldığı için yaralanma riski de artar. Diyabet hastası bir bireyin ayağında oluşabilecek çok küçük bir yaralanma dahi iyileşmesi çok zor olan diyabetik ayak yarasına dönüşebilir. Bunun dışında ayak derisinde çatlaklar ve döküntüler de oluşabilir. Zarar gören derinin arasına giren mikroplar enfeksiyona sebebiyet verebilir ve yaralar oluşabilir.
Özellikle yatağa bağımlı diyabet hastalarında topuklarda oluşan basıdan kaynaklı çok kısa bir sürede yaralar oluşabilir. Bunu önleyebilmek için hem basıyı azaltma amacıyla havalı yatak hem de topukların yatağa değmemesi amacıyla pozisyonlandırma pedleri kullanılabilir.
Diyabetik ayak yaralarının oluşumunu önlemek oluştuktan sonra iyileştirmeye çalışmaktan daha kolaydır. Oluşan yaraların tedavisinde ise tıbbi cihazlar, modern yara bakım ürünleri ve hekimlerin önerdiği tedavi edici kremler kullanılabilir.
Diyabetik Ayak Yaralarını Önlemek İçin Neler Yapılabilir?
Diyabetik ayak yaralarının oluşumunu önlemek zordur ama imkansız değildir. Öncelikli olarak alınacak önlem, herkesin de yapması gereken sağlıklı beslenme kültürünü bir yaşam standardı olarak benimsemektir. Ayrıca kan şekerinin standart aralıkta seyretmesini sağlamak da önemlidir. Kan şekerini istenen seviyede tutmak için sağlık beslenme dışında, düzenli egzersiz yapmak ve hareketli bir yaşam tarzı benimsemek gerekir. Ayrıca hekimin verdiği ilaçlar da aksatılmadan düzenli kullanılmalıdır. Diyabette, yaşam biçimi hastalığa uygun olarak düzenlenmelidir. Bu nedenle yapılan her şey diyabete uygun olmalıdır.
Düzenli yapılan egzersiz kan akışını hızlandırır. Ancak uzun süre ayakta kalmak ayak altındaki dokulara zarar verebilir. Egzersiz yaparken bu riske karşı azami hassasiyet gösterilmelidir. Hem egzersiz esnasında hem de günlük hayatta kullanılan ayakkabı da doğru seçilmelidir. Uygun ölçülerdeki kaliteli bir ayakkabı ayak derisinin yıpranmasını önleyebilir. Özellikle egzersiz esnasında damarlarda genişleme olacağı için ayağı sıkan ayakkabılardan uzak durulmalıdır. Ayakların zarar görme ihtimali olduğu için çıplak ayakla dışarı çıkılmamalıdır. Ayrıca terlik ve sandalet kullanılmamalıdır. Bez veya deri ayakkabı tercih edilebilir.
Diyabetli bireyler ayaklarına düzenli olarak bakım yapmalıdır. Kişisel hijyene verilen önem ayaklar için de geçerli olmalıdır ve ayak temizliğine dikkat edilmelidir. Ayak temizliği sabun ile yapılıyorsa mutlaka iyice durulayıp bir havlu yardımıyla kurutulmalıdır, aksi halde mantar oluşumunda sebebiyet verebilir. Yıkama sonrası oluşacak kuruluk sorunu için nemlendirici kremler kullanılabilir. Sadece yıkama sonrasında değil günlük olarak da ihtiyaç duyulduğunda nemlendiricilerden faydalanılabilir. Çoraplar her gün değiştirilmelidir. Kullanılan çorapların pamuklu olmasına özen gösterilmelidir. Kan akışını etkilememek ve damarlara zarar vermemek için bilekleri sıkmayan lastiksiz çoraplar tercih edilebilir. En az haftada bir kere ılık suda bekleterek ayaktaki dokuların yumuşaması da sağlanabilir. Ayrıca her gün kontrol sağlanmalı ve rahatsız edici bir durum olup olmadığına bakılmalıdır.
Ayakta oluşan nasırlı dokular varsa bunlar asla kesilmemelidir. Tırnaklar ise yıkama sonrasında deriye batma riski oluşturmayacak biçimde kesilmelidir. Diyabet hastalarında, sinirlerde oluşan tahribat nedeniyle hissizlik yaşanabilir. Bu hissizlik nedeni ile ayağı çarpma, vurma, kesme veya bir şey batması kişi tarafından hissedilmeyebilir. Oluşan küçük bir yaralanma ciddi sorunlara sebebiyet verebilir. Bu nedenle ayaklar sıkça kontrol edilmelidir. Ayak dokularında görülen en ufak tahribatta mutlaka bir hekime başvurulmalıdır.
Yorumlar
Hayriye Kücük - 22 Mart 2021 10:23
Rahmetli kayınvalidemin topuğunda kemiğe kadar açılan yarayı,plastik cerrah ve ortopedistin asla kapanmaz ,diz altından bacağı alırız dediği yarayı gümüş tül tedavisi ile birbuçuk yılda topukta minicik bir nasır görüntüsü kalacak şekilde tedavi ettik. Bende topuğun ilk hali hariç tüm tedavi aşama görüntüleri mevcut.
Sesan - 23 Mart 2021 16:36
Hayriye Küçük, merhaba. Çok geçmiş olsun, bilgilendirmeniz için teşekkür ederiz.
Recep Yazıcı - 29 Mart 2021 12:04
Gümüş tül tedavisi nasıl bir uygulamadır. Bilgilendirirseniz sevinirim.
Sesan - 30 Mart 2021 10:59
Recep Yazıcı, merhaba. Gümüş yara örtüleri, iyonik gümüşten elde edilir. Bu ürünler yaraya sabit miktarda gümüş verir ve antimikrobiyal veya antibakteriyel etki sağlar. Yanıklar, cerrahi yaralar, diyabetik ayak ülserleri, basınç ülserleri ve bacak ülserleri dahil olmak üzere akut ve kronik yaralarda minimum, orta veya ağır eksüdayı yönetmek için birincil veya ikincil pansumanlar olarak kullanılabilir.
filiz tuba alagöz - 24 Nisan 2022 13:00
Merhaba iyi günler irtibata geçebilir miyiz tedavi süreci hakkında konuşmak istiyorum da babamın ayağı çok kötü şimdi Ankara’ya geldik ama burda da bı gelişim saglanamadi
Sesan - 25 Nisan 2022 10:48
Filiz Tuba Alagöz, merhaba. Konu ile ilgili doktorunuza danışmanızı tavsiye ediyoruz. Sağlıklı günler dileriz.