CPAP Cihazı Nasıl Çalışır? Ne İşe Yarar?

Uykuyla ilgili hastalıklar sıralandığında en sık görüleni uykusuzluktur (insomnia), ikinci sırada ise uyku apnesi yer alır. Uyku apnesi, sadece apne olarak da bilinir, uyku esnasında oluşan solunumsal problemlerden kaynaklanan ve uyku düzeninin bozulmasına sebep olan bir hastalıktır. Kişi uykudayken solunumsal hava akışının en az 10 saniye süreyle durması söz konusuysa buna uyku apnesi adı verilir. Hayat kalitesini ciddi şekilde düşüren ve hayati riskler oluşturan uyku apnesinin tedavisi için birkaç yöntem vardır. Bunlardan biri ameliyat, diğeri ağız içi aparat kullanımı, üçüncüsü ise PAP (positive airway pressure) tedavisi yani solunum cihazı tedavisidir. En az yan etkisi olan tedavi şekli PAP cihazlarıyla yapılandır. CPAP, OTOCPAP, BPAP, BPAP ST, BPAP ST AVAPS, OTOBPAP ve ASV gibi solunum cihazlarına PAP cihazı adı verilir. Uyku apnesi tedavisinde çoğunlukla CPAP ve OTOCPAP cihazları kullanılır. Uyku apnesi ile birlikte farklı hastalıklar mevcutsa veya hasta CPAP ya da OTOCPAP cihazına uyum sağlayamazsa diğer cihazlar da tedavi için uygulanabilir.

Uykudaki solunumsal problemler (horlama, solunum azalması, solunum durması ve benzeri) nedeniyle kandaki oksijen miktarı azalır ve karbondioksit miktarı artar. Bu durum öncelikle beyin olmak üzere tüm organları etkiler. Solunum sıkıntılarının özellikle uyku kalitesi üzerinde olumsuz etkisi çoktur.

image

Uyku apnesi bir sendrom hastalığıdır. Sendrom hastalığı olması sebebiyle birbirleriyle ilişkisiz gibi görünen belirtiler ancak bir araya geldiğinde uyku apnesini ifade etmektedir. Belirtilerinden bazıları horlama, gece sıkça uyanma, baş ağrısı, terleme, dinlenmemiş olarak uyanma, ağız kuruluğu, gün içinde uykulu olma, konsantrasyon bozukluğu, sinirlilik, stresli hissetme ve unutkanlıktır. Hastanın ve çevresindekilerin yaşamını çok ciddi şekilde etkilediği için hastalığın tedavi edilmesi gerekir. Bunun için farklı tedavi yöntemleri olsa da en etkili olanı PAP cihazı adı verilen solunum cihazlarının kullanımıdır. Uyku apnesi tedavisinde kullanılan PAP cihazları şunlardır:

  • CPAP Cihazı
  • OTOCPAP Cihazı
  • BPAP Cihazı
  • BPAP ST Cihazı
  • BPAP ST AVAPS Cihazı
  • OTOBPAP Cihazı
  • ASV Cihazı

Yukarıda belirtilen tüm cihazlar aslında birer CPAP cihazıdır. Cihazların çalışma fonksiyonları ve iç donanımları farklılık gösterse de yaptığı işler benzerdir, ancak bu cihazların her biri farklı solunumsal parametrelerle çalışmaktadır. Hastalığa ve tedavi şekline göre cihaz çeşidi ve parametreler değişkenlik gösterir.

PAP cihazları sürekli olarak pozitif yönlü solunum yolu basıncı üretir. Kullanıcının üst solunum yollarını sürekli olarak açık tutarak horlamayı ve solunum durmalarını önlemeyi hedefler. Cihazlar, uyku apnesi tedavisi için uygulanıyorsa her uykuda kullanılmalıdır. Hastada hem uyku apnesi hem de KOAH gibi bir akciğer hastalığı mevcutsa hekimler tarafından CPAP ve OTOCPAP dışındaki PAP cihazlarından biri önerilebilir. Böyle bir durumda sadece uyku esnasında değil uyanıkken de solunum cihazını kullanmak gerekebilir. Solunum cihazları hekim raporu ile verilir. Cihazların ne kadar süreyle hastaya uygulanacağı konusunda hekim önerilerine mutlaka uymak gerekir.

CPAP ve OTOCPAP cihazları tek seviyeli sürekli pozitif yönlü solunum yolu basıncı üretir. BPAP, BPAP ST, BPAP ST AVAPS, OTOBPAP ve ASV cihazları ise iki seviyeli sürekli pozitif yönlü solunum yolu basıncı üretir.

CPAP uygulaması akciğerleri henüz tam gelişmemiş prematüre bebeklerin tedavisi için de kullanılır. Hekimler, solunum problemi yaşayan bebeklere CPAP uygulayabilirler. Bu durum evde cihaz kullanımından ve uyku apnesi tedavisinden farklı bir durumdur.

Cihazların içinde anakart, basınç sensörleri, motor, havanın iletilmesini sağlayan borular ve havanın temizlenmesini sağlayan filtreler bulunur. Ayrıca cihaz çalışırken daha sessiz olmasına yarayan sünger bloklar mevcuttur. Anakarta cihazın tüm elektronik aksamı bağlıdır. Ekran, sensörler, hafıza kartı, nemlendirici ve motor cihazın anakartı tarafından yönetilir. Hekimlerin önerdiği kullanım parametreleri de anakart üzerinde yer alan hafızaya kaydedilir. Böylece cihaz, kaydedilen solunum parametrelerine uygun şekilde tedavi basıncı uygular. Bu basınç motor tarafından dış ortamdan alınan havayla oluşturulur ve hastaya iletilir.

Dış ortamdan cihaza alınan ve sonra hastaya iletilen hava filtrelerden geçirilerek zararlı partiküllerden arındırılır. Bu durum hem hastanın kirli havaya maruz kalmaması hem de cihazın daha uzun ömürlü olması için önemlidir. Motorun oluşturduğu havanın basıncı hastaya gönderilmeden önce sensörler vasıtasıyla ölçülür ve uygun tedavi basıncının uygulanması sağlanır. Ayrıca bazı cihazlar bu sensörler vasıtasıyla hastaya iletilen havanın titreşimlerini de ölçebilir ve bu sayede solunumla ilgili farklı parametreleri analiz edebilir.

Cihazdan çıkan hava solunum devresi (hortumu) vasıtasıyla hastaya kadar ulaştırılır. Solunum hortumları genellikle 180 cm uzunluğundadır. 90 cm, 60 cm, 48 cm ve 45 cm olmak üzere daha kısaları da vardır. Kısa olanlar, harici nemlendirme cihazıyla solunum cihazı arasında kullanılır. Solunum devrelerinin, kalınlığı 15 mm, 19 mm ve 22 mm olan çeşitleri mevcuttur. Bağlantı kısımları ise standart ölçülerdedir ve piyasadaki birçok cihaza ve maskeye uyumludur.

İçinden sensör hortumu geçen, ısıtıcı rezistanslı ve ince yapılı solunum devresi çeşitleri mevcuttur. Bunlar hastanın ihtiyacına ve cihazın özelliğine göre tercih edilebilir. İçinden sensör hortumu geçen solunum devresi hasta ucundaki basıncın ölçülebilmesini sağlar. Solunum devresinin içinden küçük bir hortum cihaza kadar uzanır. Hastanın kullandığı maskenin içindeki basınç bu şekilde ölçülebilir. Isıtıcı rezistanslı solunum devrelerinin üzerinde ise boydan boya ısıtıcı özelliği vardır. Bu hortumların bir tarafı cihazdaki soket girişine bağlanır ve ısıtıcı rezistans elektriğini bu şekilde alır. Çoğunlukla kış mevsiminde ısıtıcı nemlendirici özellikli cihazlardan çıkan nemli sıcak hava hortumdan geçerken soğuk ortamla karşılaşır ve yoğunlaşma oluşur. Yoğunlaşma nedeniyle hortumun içinde sıvı birikir. Bu da bir süre sonra hastayı rahatsız eden bir titreşime ve sese neden olabilir. Rezistanslı hortumlarda ısınma özelliği olduğu için hortum içinden geçen su buharı sıvıya dönüşmez. Bunun dışında bir de ince yapılı solunum devreleri vardır. Bunların iç yapısı daha az hacme sahip olduğu için kalın olanlara göre daha sessizdir ve az uğultu yapar.

CPAP cihazları ile kullanılan nazal (burun) maske, ora-nazal (ağız-burun) maske, solunum devresi ve ısıtıcı nemlendirici gibi aksesuarlar vardır. Hastanın ihtiyacına göre belirlenen maske, hekim tarafından önerilir. Maske çeşidi, yapılan uyku testlerinden sonra tespit edilir. Nazal ve ora-nazal maske tiplerinden farklı maskeler de vardır.

image

PAP Maskelerinin Çeşitleri Nelerdir?

  • Burun yastıkçıklı maske
  • Nazal kanül
  • Nazal maske
  • Oral maske
  • Ora-nazal maske
  • Tüm yüz maskesi

Maskeler her tür mekanik ventilatör (PAP cihazları da mekanik ventilatördür) ile non-invaziv uygulama yapılırken kullanılır. Maskelerin, vented ve non-vented denilen 2 tipi vardır. Vented, ekshalasyon portu olan; non-vented ise ekshalasyon portu olmayan maskelere verilen isimdir. Vented olanlara kaçaklı veya vispırlı, non-vented olanlara ise kaçaksız veya vispırsız adı verilir.

PAP cihazlarının hepsinde vispırlı maske kullanılır. Kaçaklı yani vispırlı olan maskelerin üzerinde küçük delikler vardır. Hasta nefes verdiğinde maske içinde biriken hava bu deliklerden dışarı atılır. Böylece karbondioksit maske içinde birikmez.

Vispırsız (kaçaksız) maskeler ise mekanik ventilatörlerle birlikte kullanılmak üzere tasarlanmıştır. Vispırsız maskelerin üzerinde delik yoktur. Hastanın verdiği nefes tekrar cihaza ulaşır ve ölçümleri yapıldıktan sonra mekanik ventilatör üzerinden dışarı atılır.

Kaçaklı ve kaçaksız diye tabir edilen özellikler, maskenin kenarlarından kaçan, hastayı rahatsız eden ve tedaviyi olumsuz etkileyen hava kaçağı sorunuyla karıştırılmamalıdır. Kullanılan solunum cihazına ve tedavi şekline göre tercih edilen bir maske özelliğidir.

Yorumlar

Osman - 5 Eylül 2015 11:57
Cpap cihazını doktor rapor yazdı. rapor süresi kaç gündür ve nasıl temin edebilirim ?

Celil Çağlar ÖZLÜ - 6 Eylül 2015 20:28
Osman, merhaba. Yazılan raporlar 1 veya 2 yıl geçerlidir. Ne kadar süre geçerli olduğu raporun üzerine yazılmış olması gerekir. Cihazı alırken önemli olan reçetenin süresidir. Reçeteler yaklaşık 1 hafta geçerlidir. Bazı illerde reçete için daha fazla geçerlilik süresi verilmektedir. Bulunduğunuz ilin SGK’sına güncel geçerlilik sürelerini sorabilirsiniz. SGK üzerinden cihaz almak için ise rapor ve reçetenizle birlikte öncelikle SGK’ya başvurmanız gerekir. Kurumun depolarında o anda sizin ihtiyacınız olan kullanılmış cihaz varsa size onu temin edecektir. Eğer yoksa dışarıdan ücreti mukabilinde satın alabilirsiniz. Gerekli evraklarla birlikte rapor, reçete ve faturanızı SGK’ya teslim ettikten sonra yaklaşık 30 gün içinde ödeme desteğini alabilirsiniz.



Akın Cansın - 25 Nisan 2016 02:06
doktor bu cihazlardan yazdı fakat ben hem korktuğum için hem de pahallı olduğunu düşündüğüm için cihazı temin etmedim. Fakat eşim bu süreçte cihazı almadığım için ciddi endişeye kapılıyor. Ürünü kullanmak basit mi? ürünü kullanırken boruların tıkanması gibi bir sorun ile karşılaşabilr miyim? SGKlıyım ben acaba cihazın yüzde kaçını geri ödeme olarak alabilirim. Bir de gece uyurken gürültü yapıyor mu onu merak ettim? Sorularımı cevaplarsanız ona göre cihazı temin etmeyi düşünüyorum.

Celil Çağlar ÖZLÜ - 26 Nisan 2016 15:32
Akın Cansın, merhaba. Öncelikle geçmiş olsun. PAP cihazlarının kullanımı kolaydır. Hortumlarda tıkanma gibi bir durum söz konusu değildir. Cihazlar genel olarak sessizdir. Kaliteli bir cihaz satın alırsanız geceleri ses problemi yaşamazsınız. Farklı fiyatlarda modeller mevcuttur. Bizimle iletişime geçerseniz ihtiyaçlarınıza uygun olan modelleri tespit etmenizde size yardımcı olabiliriz. Her cihaz çeşidi için SGK farklı tutarda geri ödeme yapmaktadır. Bunun için raporunuzda yazan cihazın ne olduğunu öğrenmemiz gerekir.



selçuk ÖZTÜRK - 26 Temmuz 2021 23:23
Oğluma aldım 2 yıl oldu. Dünya varmış ancak rahat uyumaya başladım diyor oğlum… devlet cihazın birkısmını karşılıyor.

Sesan - 27 Temmuz 2021 12:19
Merhaba. SGK’nın CPAP Cihazı için karşıladığı tutar 715,00 TL + KDV’dir.



tolga - 23 Mart 2017 20:35
merhaba ben aldım cihaz 1100 liraya devlet 700 lirasını ödedi reçete ve raporları birde faturayı kuruma teslim ettim 15-20 gün sürdü parayı ödemeleri. Devlet ödeme yaparken çok cimri davranıyor. Bi ton koşturmacası da cabası. Kendi paramla alsam daha iyimiş.

Celil Çağlar ÖZLÜ - 24 Mart 2017 05:45
Tolga, merhaba. Tecrübenizi paylaştığınız için teşekkür ederim.



OSMAN BORAN - 27 Temmuz 2021 16:11
Merhabalar; CPAP cihazını elektrik kesilmelerine karşın veya doğada kamp çadır gibi etkinliklerde en az 8 saat çalıştırabilmek için nasıl bir güç kaynağı gereklidir? Saygılarımla

Sesan - 28 Temmuz 2021 12:20
Osman Boran, merhaba. 3 kWa gücünde ve arttırılmış batarya gruplu bir UPS cihazı yardımcı olacaktır.



mehmet turgut akiz - 6 Şubat 2022 23:01
phılps dorma 100 cıhazını 3 yıl önce aldım. kademe 4 ten baslayıp 10 da devam ediyor.doktorun raporu bu ayardaydı.fakat 4.5.6.ve 7ye kadar sorunsuz kullanıyorum.10 a gelınce hava cok gelıyor verirken zorlanıyorum.gogsumun sıstıgını hissediyorum agzımdan havalar cıkıyor. uyanıp tekrar4 kademeye alıyorum ama dayanamayıp 1 yada 3 saatte maskeyı cıkarıyorum.keske havayı cıgerlerimin kapasıtesıne gere ayarlayabılenakıllı bır cıhaz alsaydım. sskdan da 750 tl. aldıgımdan degiştıremedim.kendim de 6 yada 7 olcegıne ayarlayamadım.simdı 3 gundur covıt hastasıyım kullanmaya korkuyorum acaba cigerlerime cihaz cok gelıp zarar verir mi?doktoruma danıstım bana yatarken test ettiklerinde en iyi randımanı 10 basınc ayarında ayarında gorduklerinı ve ayarı degıstırmemem gerektıgını soylediler. ne yapmam lazım .tesekkurler.

Sesan - 6 Şubat 2023 12:19
mehmet turgut akiz, Merhaba. Bu konu hakkında doktorunuzun tavsiyesine uymanızı öneririm. Sağlıklı günler dilerim.



A. Baki Karadeniz - 15 Nisan 2022 10:09
Merhaba. Son iki üç gündür ağız içi kuruyor. Ve bu durum beni uyandırıyor. Gecede iki defa aşırı ağız kuruluğundan dolayı uyandım. Kupkuru ve dilim, yanak içim ve damaklarım, boğa, yolum çok fazla kuruluktan nerdeyse birbirlerine yapışık halde beni uyandırıyor. Ne yapabilirim. Selamlar

Sesan - 16 Nisan 2022 16:47
A. Baki Karadeniz, merhaba. PAP cihazlarını kullanım esnasında solunum yolları kurumasının önüne geçmek ve daha konforlu bir tedavi sağlamak için cihazın nemlendiricili bir şekilde kullanılması gerekir.