Astım Nedir? Nasıl Tedavi Edilir?

Bronş kasılması olarak da bilinen astım, solunum yolunun duyarlılığını arttıran ve tıkanmayla birlikte nefes almayı zorlaştıran kronik bir hastalıktır. Solunum yolu, astımdan dolayı aşırı duyarlı olması nedeniyle iltihaplı, şiş ve kızarık hale gelebilir. Bu nedenle bazı dış etkenler tıkanıklığa sebebiyet verebilir ve nefes almayı zorlaştırabilir. Astım, alerji veya enfeksiyon sebebiyle de oluşabilir. Hırıltılı solunum ve tekrarlayan öksürük sıklıkla görülen belirtilerdendir. Her yaşta görülebilen bir hastalık olmasının yanı sıra genellikle vakaların yaklaşık %30’u doğumdan sonraki birkaç yıl içinde ortaya çıkar. Son yıllarda dünya genelinde alerjik hastalıkların ve astımın görülme sıklığı artmaktadır. Bunun sebeplerinden bazıları da yıllar içinde kapalı ortamlarda yaşayan kişi sayısının artması, şehirlerin gelişmesiyle kırsaldan şehre göçün artması, doğal yaşamdan ve sağlıklı beslenmeden uzaklaşma, tütün ürünleri kullanımının artması ve kimyasal temizlik malzemelerinin kullanımının artması olarak belirtilebilir. Yaşam kalitesini çok ciddi şekilde etkileyen bu hastalık yıllar geçtikçe toplumun genelini tehdit eder hale gelmektedir. Kesin bir tedavisi olmamakla birlikte hastanın özelliklerine göre değişen ve hastalığın kontrol altında tutulmasını sağlayan tedavi uygulamaları mevcuttur.

Solunum hastalığı olarak kabul edilen ve ataklar şeklinde kendini gösteren astım hastalığının kesin bir tedavisi yoktur. Her hastanın durumuna göre farklı tedavi yöntemleri belirlenebilir. Hekimler, gerekli tetkikleri yaptıktan sonra, hastanın kilosunu, yaşını, fiziksel durumunu ve diğer hastalıklarını birlikte değerlendirerek bir tedavi şekli belirleyebilir. İlaç tedavisi uygulanabildiği gibi hastanın yaşam şekli değiştirilerek de iyileşme sağlanabilir. Tedavinin temelinde hastalığın belirtilerinin sıklığı ve şiddeti vardır. İlaç dozları gerektiğinde buna göre değiştirilir.

Nefes almayı zorlaştıran bir hastalık olan astım, alerjen partiküller, toz, koku, polen, soğuk hava, duman ve fiziksel efor sonucu solunum yolundaki kasların kasılmasına neden olur. Ayrıca akciğerlerde mukusun artmasına sebebiyet verir. Hem solunum yolunun daralması hem de yapışkan bir vücut sıvısı olan mukusun artmasıyla solunum güçlüğü, hırıltı ve öksürük meydana gelir. Bu krizler atak şeklinde oluşur. Astım atakları alerjiye bağlı olabileceği gibi alerjiden bağımsız olarak da gelişebilir. Hastaların bronşlarında mikrobik olmayan iltihap oluşabilir.

Astım hastalığı kendisini alevlenme diye tabir edilen şekilde gösterir. Alevlenmeye neden olabilecek etkenler mevcut olduğunda hırıltılı nefes alma, öksürük nöbetleri, göğüste ağrı ve nefes darlığı gibi şikayetler ortaya çıkabilir.

Astımın Nedeni Nedir?

Astım önemli bir solunum hastalığıdır ve kesin sebebi belli değildir. Genel kabul gören görüş, soluk borusu doğuştan duyarlı bireylerde çevresel koşulların da etkisi ile astım oluştuğu yönündedir. Ayrıca zatürre gibi solunum yoluna zarar verebilen hastalıklar da astımın oluşmasında önemli etkenlerdendir. Astımı tetikleyen faktörlerden bazıları şunlardır:

  • Polenler
  • Evcil hayvan döküntüleri
  • Toz akarları
  • Aşırı sıcak hava
  • Aşırı soğuk hava
  • Fiziksel efor
  • Hava kirliliği
  • Kimyasal kokular
  • Duman
  • Obezite
  • İşlenmiş sağlıksız yiyecekler
  • Stres
  • Duygudurum bozukluğu
  • Reflü
  • Viral hastalıklar

Astımın tipik yapısı, bronşların mukoza ödemiyle daralmasından ötürü olan epizodik dispnedir (nefes darlığı). Bu durum, poligenik (birden fazla gen tarafından belirlenen özellikler) bir kalıtım biçiminde genetik kökenli olabilir; ayrıca enfeksiyon, alerji ve psikolojik faktörler de bu hastalıkta rol oynayabilir.

Astım Nasıl Tedavi Edilir?

Astım tedavisinde çoğunlukla inhaler adı verilen medikal cihazlar kullanılır. İnhaler kullanımı ile lokal etki oluşturulduğu için, düşük dozla daha fazla verim elde edilebilir. Bu şekilde sistemik yan etkilerin de (ilacın kan dolaşımına nüfuz ettikten sonra organizmada oluşturduğu etkiler) önüne geçilmeye çalışılır. Alerjik astımlı hastaların bir kısmında ilaç tedavisi ve hastalığı önleme yöntemleri etkili olmamakta ve aşı tedavisi (immünoterapi) gerekli olmaktadır.

İnhaler ilaçların etkinliğini arttıran “chamber” adı verilen tıbbi cihazlar da tedavide kullanılabilir. Bu cihazlar, ilaçları daha küçük partiküllere bölerek solunum yoluna iletir. Böylece ilacın akciğerlerin en uç noktalarına kadar ulaşmasını ve kana karışmasını sağlar. Bu cihazların, hastanın fiziksel durumuna ve alması gereken ilaç miktarına bağlı olarak uygun hacimde olanları tercih edilmelidir. Genellikle small, medium ve large olarak 3 çeşidi piyasada mevcuttur. Cihazların kullanımı da oldukça kolaydır.

Astım atakları, özellikle çocuklarda hafif belirtilerle seyredebilir. Belirtiler bir süre sonra tamamen kaybolabilir. Hastalık özellikle ilk 6 yaşta geçici olabilir. Çoğu çocukta hafif veya orta dereceli olarak görülür. Doktor kontrolünde takip edilmelidir. Yetişkinlerde ise astım belirtileri çoğu kez ömür boyu kalıcıdır.

Bu hastalığın tedavisinde, kontrolü zorlaştıran tüm tetikleyici unsurlardan uzaklaşmak gerekir. Kirli hava koşullarında çalışmak, tütün ürünleri kullanmak veya dumana maruz kalmak gibi doğrudan solunum sistemini etkileyen durumlardan uzak durmak gerekir. Özellikle tütün ürünü içen kişiler astım ataklarını daha sık ve ağır şekilde yaşarlar. Hatta bazı durumlarda tedavilerine hastanede devam etmek zorunda kalabilirler. Tütün dumanı astımın temel ilacı olan inhaler ilaçlara karşı direnç geliştirmektedir. Bu nedenle de tütün dumanına maruz kalan kişilerin astım tedavisine daha az yanıt verdiği bilinir.

Değişen dünya her geçen gün farklı koşullar sunuyor. Bu değişimin olumlu tarafları olduğu gibi olumsuz yönleri de var. Kirli hava olumsuzluklardan bir tanesidir. Sanayileşmenin artmasıyla kirlenen hava, mağaza gibi yerlerde bulunan kalabalık insan popülasyonu, kapalı alanlarda tütün ürünlerinin kullanımı, bahar ve yaz aylarında ortaya çıkan polenler, evcil hayvan döküntüleri, havada uçuşan hastalık yapıcı partiküller, pandemiyle birlikte evlere kapanma ve kapalı ortamlarda daha fazla zaman geçirme bazı insanların sağlığını çok ciddi şekilde etkilemektedir. Kirli hava tehlikesinin önüne geçmek için kapalı ortamlarda hava temizleyicilerin kullanılması gerekir. Hava temizleyiciler ortam havasını astım atağına sebebiyet veren partiküllerden arındırdığı için hastaların bulunduğu ortamlarda kullanılabilir.

Sıkça Sorulan Sorular

Astım ilaçları şişmanlatır mı, iştah açar mı?
Hayır, astım ilaçlarının hiçbirinde bu etkiler yoktur.

Astım hastası hangi sporları yapabilir?
Astımlı hastalar dalgıçlık ve tüple dalma dışında istedikleri sporu yapabilirler. Olimpiyat şampiyonu olmuş astımlı sporcular dahi vardır.

Astım hastaları kaplıca tesislerine gidebilir mi?
Astım hastalarının genel olarak kaplıca tesislerine gitmesinde bir sakınca yoktur. Ancak, kaplıca ortamındaki sıcak ve buharlı hava hastaları rahatsız edebilir. Duyarlı kişilerde, aşırı nemli ortamda çoğalan küfler astım belirtilerini arttırabilir.

Mağara tedavisi yararlı mıdır?
Bilimsel olarak yararlı olduğuna dair bir kanıt yoktur. Mağara içindeki havanın özellikleri bazı astım hastalarını sıkıntıya sokabilir.

Akupunkturun tedavide yeri var mıdır?
Akupunktur uygulamalarının, bilimsel olarak astım tedavisine etkisi olduğuna dair bir kanıt yoktur.

Astım hastaları hangi yiyecekleri yememelidir?
Astımlı hastalar için özel bir diyet yoktur. Besin alerjisi yoksa seçici davranmak gerekmez. Hastalar yine de her ihtimale karşı olabildiğince sağlıklı ve doğal beslenmelidir.

Astım hastaları grip aşısı olmalı mıdır?
65 yaş üzerindeki astım hastalarının her yıl düzenli olarak grip aşısı olması önerilir.

Astım hastaları evcil hayvan besleyebilir mi?
Astımlı hastaların bir kısmında evcil hayvanlara karşı alerji vardır. Bu hastalarda tedavinin en önemli kısmı evcil hayvanı evden uzaklaştırmak ve evcil hayvanı olanlarla da temas etmemektir. Evcil hayvanlara karşı alerji olmasa da alerji gelişme riski nedeniyle alerjik astımlı hastaların hayvan beslemesi önerilmez. Eğer astım hastasının olduğu evde bir evcil hayvan besleniyorsa elbette hayvanın sokağa atılmaması gerekir. En kısa sürede, hayvan sevgisi olan iyi bir aile bularak sahiplendirmek en doğru yöntemdir. Sahiplendirme süreci uzayacaksa geçici yuva bulunabilir.

Astım hastalarının deniz kenarında tatil yapmasında sakınca var mıdır?
Hastaların deniz kenarında tatil yapmasında herhangi bir sakınca yoktur. Ancak, aşırı sıcak ve nemli hava herkes gibi astım hastalarını da rahatsız edebilir.

Astım hastaları hamilelik durumunda ilaçlara ara vermeli midir?
İlaca devam etme veya ara verme konularında hekime danışmak gerekir. Hamilelik durumunda da aynı şekilde hekime danışılmalıdır.

Astım hastalığında aşıların yeri nedir?
Aşı uygulamaları ancak seçilmiş bazı hastalarda düşünülebilir. Aşı uzun süreli bir koruma şeklidir. Hastaya uygun aşı yapılmaz ise yeterince etkili olmadığı gibi bazı yan etkileri de görülebilir. Bu nedenlerle aşı uygulamalarına alerji uzmanları tarafından karar verilmelidir.

Yıllarca aynı ilaç kullanılırsa vücutta ilaca karşı direnç oluşur mu?
Vücut astım ilaçlarına karşı herhangi bir direnç oluşturmaz. Ancak hekim önerisiyle ilaç dozu değiştirilebilir.

Ağrı kesiciler astım hastalarına zarar verir mi?
Herhangi bir ağrı kesici kullanıldığında astım belirtilerinde artış söz konusu olursa diğer ağrı kesicilerle de olabilir. Bu konuda hekim önerisine başvurmak gerekir.

Astım ilaçları çocuğun büyümesini engeller mi?
Doktor kontrolünde kullanılan astım ilaçlarının büyümeye olumsuz etkisi yoktur.

Astım tedavisinde bitkilerden ve doğal ürünlerden yardım alınabilir mi?
Bitkilerin ve doğal ürünlerin astım tedavisinde bilimsel olarak kanıtlanmış bir etkisi yoktur. Astım ilaçlarını düzenli kullanırken, zarar vermeyeceği kanıtlanmış bitkisel veya doğal ürünlerle beslenmenin tedaviye olumlu veya olumsuz etkisi olacağı net olarak söylenemez. Ancak, gerçekten doğal olan besinleri tüketmenin uzun vadede genel vücut sağlığımız üzerinde olumlu etkileri vardır.

Astım hastalığının kesin tedavisi var mıdır?
Astım uygun tedavilerle tam olarak kontrol altına alınabilir; kişiler hiç astım hastası değilmiş gibi yaşamlarına devam edebilirler. Ancak müzmin bir hastalık olması nedeniyle hayatın herhangi bir döneminde bir tetikleyici astım belirtilerini tekrar ortaya çıkarabilir.

Astım, kronik bronşite veya KOAH’a dönüşür mü?
Hayır, dönüşmez. Kronik bronşit ve KOAH, astım hastalığından farklıdır. Astım ilerleyerek bu hastalıklara dönüşmez.

Astım hastalarının ne sıklıkla doktora gitmesi gerekir?
Astım belirtileri birbirini takip eden iki gün devam ediyorsa hemen doktora gidilmelidir. Eğer hiç astım belirtisi yoksa yani tam kontrol altındaysa 3-4 ayda bir kontrole gitmek yeterli olacaktır.

Astım tanısı için hangi testler yapılır?
Solunum fonksiyon testi, peak flow metre (pefmetre) testi, alerji testi, metakolin testi, burun salgı testi ve akciğer grafisi astım tanısı için yapılabilecek tetkiklerdendir. Bu testlerden önce hekim, hastanın detaylı öyküsünü alır.

Sıklıkla solunum fonksiyon testi yaptırmanın bir zararı var mıdır?
Hayır, solunum fonksiyon testinin hiçbir zararı yoktur.

Astımda tanı koyduracak bir kan testi var mıdır?
Hayır, yoktur.

Akciğer filminden astım hastalığı anlaşılır mı?
Hayır, sadece akciğer filmi doğrudan astım tanısı için yeterli olmaz. Belirtilere neden olacak diğer akciğer hastalıklarını ayırt etmek için istenir.

Astım hastaları diş çektirebilir mi?
Diş çektirmenin astımlı hastalar için bir sakıncası yoktur. Ancak hastanın kullanılan lokal anestezikler (uyuşturma amaçlı kullanılan ilaçlar) ve ağrı kesicilere karşı alerjisi varsa bu durum diş hekimine önceden bildirilmelidir.

Hava temizleyicilerin faydası olur mu?
Evet, astım hastalarının bulunduğu ortamda hava temizleyici kullanmanın faydası olur. Çünkü hava temizleme cihazları, ortamda bulunan alerjenleri ve astım ataklarına sebebiyet veren partikülleri büyük oranda temizler.

Tütün ürünü kullanmanın veya tütün dumanına maruz kalmanın astım hastalarına zararı var mıdır?
Kesinlikle zararlıdır. Arada bir bile olsa tütün ürünü kullanmak veya tütün dumanına maruz kalmak astım belirtilerinin ortaya çıkmasını tetikler.

Astım hastası çocuklar büyüyünce kendiliğinden iyileşir mi?
Çocukluk çağında başlayan astım belirtileri bazı hastalarda erişkinliğe geçişle birlikte azalabilir. Ancak hayatın ilerleyen dönemlerinde belirtiler tekrar ortaya çıkabilir. Çocuk büyürken bu hastalık konusunda tedbirli olmak ve hastalığı kontrol altında tutmaya çalışmak gerekir.

Astım, iş veya okul başarısını engeller mi?
Doğru şekilde tedavi edilen ve kontrol altında tutulan astım hastalığı iş veya okul başarısını engellemez. Astımı olan pek çok iş insanı, siyasetçi, sanatçı, bilim insanı ve hatta sporcu vardır.

Astım cinsel yaşamı etkiler mi?
Doğru şekilde tedavi edilen ve kontrol altında tutulan astım cinsel yaşamı etkilemez.

Astım idrar kaçırmaya neden olur mu?
İdrar kaçırma ile astım arasında doğrudan ilişki yoktur. Ancak astım ataklarında öksürük olması ve öksürük sırasında karın içi basıncının artması nedeniyle özellikle kadın hastalarda idrar kaçırma şikayeti görülebilir. Uygun tedaviyle astımın kontrol altına alınmasıyla birlikte idrar kaçırma şikayeti devam ederse hastaneye başvurmak gerekir. Çünkü, farklı bir hastalık idrar kaçırmaya sebebiyet vermiş olabilir.

Yorumlar

Erkan bahadır - 1 Mart 2016 16:09
Merhabalar küçük oğlumuzda astım hastalığı var. Eşimle beraber tuz mağarası gibi tedavilere de çocuğumuzu götürdük fakat pek faydasını göremedik. En büyük faydayı açıkçası bu nemlendirme cihazlarından gördük. Bu yüzden daha kaliteli ve profesyonel fakat evde de rahatlıkla kullanabileceğimiz kullanımı kolay bir cihaz satın almak istiyoruz. cihazlardan hangileri ev tipi kullanıma en uygundur? Modeller ile ilgili bilgi alabilmem mümkün müdür acaba? Yardımcı olursanız sevinirim! Saygılarımla

Sesan - 2 Mart 2016 15:22
Merhaba. Cihazlarla ilgili detaylı bilgi için bizimle iletişime geçmenizi rica ederim.



mehmet - 27 Ekim 2017 16:00
Merhaba bana yaklaşık olarak 10 gün önce astım teşisi kondu. Sürekli bu inhaler kullanmak durumudayım .Biraz da anksiyete sorunum var ve bu sorun astımımı tetikliyor. Kendimi rahatlatmaya çalışıyorum ama astım ve psikolojik durumum arasında da bir bağ var. Psikolojik tedavi almam gerektiğini de biliyorum fakat ilaçlardan korkuyorum. Doktor psikolojik tedavi görmezsem etkilerin çok daha uzun sürebileceğini ve astımı tetikleyebileceğimi söyledi. Astım spreyini doktorun sıkmamı söylediğinden daha fazla sıkıyorum. Acaba bunun bir zararı olur mu?

Sesan - 28 Ekim 2017 09:37
Merhaba. Cihazları ve ilaçları hekiminizin önerdiği ölçüde kullanmalısınız. Hekim önerisi olmadan tedavide bir değişiklik yapmamanızı öneriyorum.



Ayaz demir - 14 Ağustos 2018 10:33
Genelde genetik yapılardan etkilenen astım hastalığı ortaya sıklıkla çıkar

Sesan - 15 Ağustos 2018 12:49
Merhaba. Yorumunuz için teşekkür ederiz.