Tıbbi Cihaz Endüstrisinin Son Durumu Nedir?

Sürekli gelişen teknoloji sayesinde, insanların hayatını birçok alanda kolaylaştıran yenilikler ortaya çıkmaktadır. Eğitimden ticarete, sanayiden bilime ve sağlığa kadar birçok yenilik olduğunu görmek mümkündür. Dünyadaki bu gelişmeler ülkemizde de birçok açıdan kendini göstermektedir. Örneğin, 30 yıl önceye kadar Türkiye’de bilgisayarlar ancak bazı üniversitelerde ve kamuya ait bazı kuruluşlarda bulunuyorken, artık neredeyse her evde birkaç bilgisayar bulunur hale gelmiştir. Ülkemizde 16-74 yaş arasında internet kullanan kişi sayısının nüfusun yaklaşık %83 oranında olduğu TÜİK verilerinden anlaşılmaktadır ki bu bilgi 2021 yılına aittir. Bu oran bir önceki yıl %79 civarındaydı. Teknoloji geliştikçe diğer her alanda olduğu gibi tıbbi cihaz alanında da birçok yenilik ortaya çıkmaktadır. Artık tedaviler yapay zeka ile desteklenmekte, uzaktan hekim muayeneleri yapılmakta ve taşınabilir tıbbi cihazlar sayesinde hastane dışında da tanı ve tedavi süreçleri mümkün olmaktadır. Tıbbi cihaz teknolojileri dünyada ivmelenerek gelişimini sürdürmektedir. Bu durum ülkemizde de benzer şekildedir. Ancak hala sektörün %85’i dışa bağımlılığını sürdürmektedir. Bu oranın azalması için sektörel ve kamusal alanda çalışmalar sürse de bazı olumsuzluklar engel oluşturmaktadır.

Sağlık sektörü, gerek tanıda gerekse tedavide, teknolojiye en çok ihtiyaç duyan sektörlerin başında gelmektedir. Dünyada her yıl sağlık teknolojilerine milyarlarca dolarlık yatırım yapılmaktadır. Bu yatırımlar her yıl artarak devam etmektedir. Küresel ölçekte bakıldığında son dönemde yaşanan pandemiyle birlikte tıbbi cihaz sektörü en önemli endüstri haline gelmiştir. Özellikle yerel sağlık hizmetlerinin maliyetleri çok yüksek olduğu için tıbbi cihaz üretiminin yurt içinde arttırılması önem arz etmektedir. Bunu sağlayabilmek için ise argeye yatırım yapılması gerekir. Ancak arge yatırımları ülkemizde hala yeterli seviyede değildir. Bunun en önemli nedeni ekonomik koşullardır.

Özellikle kamu ve üniversite hastanelerinin çok uzun olan ödeme vadeleri sektörün gelişimini olumsuzluğa sürüklemektedir. Firmalar finansal dengesini sağlayamadığı için arge ve insan kaynağı yatırımlarını ötelemek zorunda kalmaktadır. Bu durum yerli üretimi zorlaştırmakta ve dışa bağımlılığı arttırmaktadır. Ülkemizde üretilen tıbbi cihazlar pazarımızın %15’ine hitap etmektedir. Üretim yapan 1000’in üzerinde firmanın yaklaşık %70’i tıbbi ürünleri ihraç edebilmektedir. Dünyada tıbbi cihaz pazarını elinde bulunduran ülkeler sırasıyla ABD, Japonya, Almanya, Fransa, İngiltere, İtalya, Çin, Kanada, Rusya, İspanya ve İsviçre’dir.

Gelişmiş ülkelerin sağlık kurumlarında ileri teknoloji cihazlar yoğun olarak kullanılmaktadır. Bunun en önemli sebebi, devletin sağlık harcamaları için ayırdığı bütçenin yüksek olmasıdır. Cihaz üretimi yüksek standartlara bağlı olup, sürekli işleyen bir denetim mekanizmasına tabidir. Yüksek teknolojili tıbbi cihazların üretiminin ve kullanımının desteklenmesi bu ülkelerde bulunan tıbbi cihaz firmalarının büyümelerine imkan sağlamaktadır.

Devletin sağlık alanına yapacağı bütçe yatırımlarının artmasıyla ülkemizde bu alanda faaliyet gösteren firmalar için yeni pazarlar oluşacaktır. Bu sayede sektörün büyümesine katkı sağlanacaktır. Ayrıca bu gelişimin, dünya pazarında ülkemiz için rekabet gücü kazandıracağı unutulmamalıdır.

9 Ocak 2007 tarih ve 26398 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan tıbbi cihaz tanımı şöyledir: “Tıbbi cihaz, insan üzerinde bir hastalığın, yaralanmanın, sakatlığın tanısı, tedavisi, izlenmesi ve kontrol altında tutulması, hafifletilmesi veya mağduriyetin giderilmesi, anatomik veya fizyolojik bir işlevin araştırılması, değiştirilmesi veya yerine başka bir şey konulması, doğum kontrolü veya sadece ilaç uygulamak amacıyla üretilmiş, tek başına veya birlikte kullanılabilen, amaçlanan işlevini yerine getirebilmesi için gerekiyorsa bilgisayar yazılımı ile de kullanılan ve cansız hayvanların dokularından da elde edilen ürünler dahil olmak üzere, her türlü araç, alet, cihaz, aksesuar veya diğer malzemeleri ifade etmektedir.”

Tıbbi cihazlar, ileri teknoloji gerektiren nitelikli ve ileri teknoloji gerektirmeyen geleneksel olarak iki gruba ayrılmaktadır. Geleneksel ürünler daha kolay temin edilebilir olup, ucuz ve üretim maliyeti düşük ürünlerdir. Nitelikli tıbbi cihazlar ise, daha çok teknoloji gerektiren, arge ve birim maliyeti yüksek, hem teşhis hem de tedavide kullanılabilen karmaşık cihazlar olup ultrasonografi, MRI, tomografi, elektrokoter ve mekanik ventilatör gibi cihazlar bunlara örnek gösterilebilir.

Eskiden sadece hastanelerde görülebilen bazı tıbbi cihazlar artık evlerde de kullanabilir hale gelmiştir. Hatta giyilebilir teknolojilerin gelişmesiyle bazı cihazlar hasta üzerinde 24 saat kesintisiz kullanılabilmektedir. Bu cihazlar akıllı telefonlara bağlanarak sağlık verileri anlık takip edilebilir. Benzer şekilde, hastanelerde bulunan bazı cihazlar da uygun donanımlar ve yazılımlar sayesinde akıllı telefonlardan veya tabletlerden izlenebilir. Hastalar sürekli olarak kontrol altında tutulabilir. KOAH, diyabet, astım ve benzeri kronik hastalıklar düzenli takip edildiğinde ve kontrol altında tutulduğunda kişilerin hayat kalitesi artmaktadır. Mobil sağlık takip sistemleri ile hastalar her an her yerde güven içinde yaşamlarına devam edebilmektedir.

Mobil sağlık takip sistemleriyle kronik hastaların kullandıkları cihazların verileri anlık olarak hekimler tarafından kontrol altında tutulabilmekte ve hastalar tek bir tuşa basarak doktorlarıyla iletişim kurabilmektedir. Bu sayede 24 saat tıbbi danışmanlık hizmetlerine erişim mümkün hale gelmiştir.

Milyonlarca kronik hastanın olduğu bir dönemde hayat kalitesini ve yaşama bağlılığı arttıran teknolojiler özellikle hasta yakınları tarafından tercih edilmektedir. Hastalarının sağlık durumunu merak eden hasta yakınları bu sistemler sayesinde isterlerse anlık olarak kısa mesaj ile bilgi alabilmektedir. Hasta, cihazlar ile düzenli ölçümlerini yapmazsa veya yapılan ölçümlerde ortaya çıkan parametrelerde hayati bir durum söz konusuysa hem hastanın doktoru hem de hasta yakınları anında bilgilendirilmektedir. Sistemin başındaki hekimler tarafından hastanın durumu sürekli olarak izlenebilmektedir. Kronik hastalığı olan kişiler çok uzakta olsalar bile sanki yakındaymış gibi takip edilebilir. Takip işlemini sürekli olarak hekimlerin yapıyor olması hastaya, hasta yakınlarına ve aracı kuruluşlara güven vermektedir. Kullanılan tıbbi cihazların verileri internet üzerinden bir veri tabanına iletilir ve kayıt altına alınır. Bu sayede tedavi süreçleri daha verimli şekilde planlanabilir ve hastalıkların tedavisi için harcanan yüksek miktardaki ödemelerden tasarruf sağlanabilir.

Tıbbi cihazların teknolojik olarak gelişmesi sayesinde hastaların hastanede geçirdiği süre azalmaktadır. İleri teknoloji tıbbi cihazlar ile hastalıklar daha kısa sürede teşhis edilebilir ve daha çok sayıda hastaya tedavi olanağı sunulabilir.

Hastanelerde kullanılan ileri teknoloji tanı ve tedavi cihazları:

  • Tıbbi görüntüleme sistemleri
  • Ameliyathane ve solunum cihazları
  • Biyokimya, moleküler biyoloji, hematoloji, genetik ve mikrobiyoloji cihazları
  • Biyolojik sinyal izleme cihazları
  • Radyoterapi sistemleri
  • Fizik tedavi cihazları
  • Optik tıbbi cihazlar
  • Sterilizatör ve etüv cihazları
  • Diş, KBB ve göz üniteleri
  • Ses ve işitme cihazları
  • Cerrahi aletler
  • Tıbbi gaz sistemleri
  • Hemodiyaliz cihazları
  • Tek kullanımlık sarf malzemeler
  • Protezler
  • Ortezler

İleri teknoloji tıbbi cihazların tedarik edilmesi için gereken yatırım maliyeti çok yüksek seviyededir. Ülkemizdeki hastanelerin bu yatırımları yapması hem bütçe hem de hizmet maliyetleri bakımından kolay değildir. Ülkemizde bulunan hastanelerin büyük bölümü kamuya aittir. Bu açıdan bakıldığında devlet için ciddi maliyetler söz konusudur. Son yıllarda özel sektörün bu konuda gerçekleştirdiği yatırımlar hizmetlerin sunulmasını daha kolay ve pratik hale getirmektedir. Ancak, sürekli olarak yeni hastanelerin açılıyor olması tıbbi cihazlarda dışa bağımlılığın önüne geçmez, aksine, ülkedeki insanların sağlık hizmetlerinden daha çok faydalanmasını sağladığı için ithalatı daha çok arttırır.

Dışa bağımlılığı azaltmak için ülkemizdeki tıbbi cihaz üretiminin artması gerekir. Sadece cihazların üretiminin artması da yetmez, üretimde kullanılan hammadde, elektronik parça ve yazılımlarla ilgili dışa bağımlılığı da azaltmak gerekir. Ayrıca üretimle birlikte satış ve servis ağı güçlendirilmelidir. Aksi halde üretim için yapılan yatırımların maddi olarak geri dönüşü yeterli seviyede olmaz. Böyle bir durumda ürünleri geliştirebilmek için gereken tüketici taleplerine ulaşmak da zorlaşır.

Teknolojik gelişmeler ne kadar önemli olsa da, doğru teknolojinin seçimi de önemlidir. Yanlış tercih durumunda ayrılan bütçenin israf olması söz konusu olabilir. Tıbbi cihazların çeşitliliği, beraberinde bazı riskleri getirmektedir. Hangi cihazın hangi durumda kullanılacağının iyi belirlenmesi gerekir. Örneğin, doktorların uzun yıllar önce el yordamı ile anlayabildiği kırık, çıkık ve iç organ rahatsızlıkları artık radyoloji cihazlarıyla hızlı şekilde tespit edilebilmektedir. Ancak bu cihazlar radyasyon yaymaktadır ve hastanın gereksiz radyasyona maruz kalmaması için doğru şekilde kullanılmalıdır.

Yorumlar

Akın İnan - 4 Mayıs 2016 14:36
2. el ürünlerde daha önce birçok firma ile çalıştık ve ciddi sıkıntılar yaşadık. Özellikle servis konusunda hiç bir bilgileri yok cihazın fişini takıp çıkarmak dışında bir gram aletlerden anlamıyorlar. MRI cihazı temin etmek istiyoruz. Hıtachi Aperto model öncelikle size danışmak istedim. Acaba nasıl bir yol izlememiz bizim için çok daha ekonomik sonuçlanabilir? İyi çalışmalar dilerim.

Celil Çağlar ÖZLÜ - 5 Mayıs 2016 20:12
Akın İnan, merhaba. Daha önce hangi firmalarla çalıştığınızı ve ne sorunlar yaşadığınızı bilemiyorum. Eğer sorunlar hala çözülmediyse teknik servis hizmetleriyle ilgili size destek olabiliriz.



Ayşe Vatansever - 25 Haziran 2017 02:16
Merhabalar Sivas’ta bir sağlık kurumunda çalışıyorum. Burası Sivas’ın bir ilçesine bağlı küçük bir kurum ve cihazlarımızda çok ciddi olarak sıkıntılar yaşıyoruz ve tamirinde ciddi sıkıntılar yaşıyoruz. Sivasta bu tarz işler yapan kişiler bulmak oldukça zor bu da bazı durumlarda belli kliniklerimizin kapalı olmasına neden oluyor. Cihaz bakım konusunda sizle çalışabiliriz. Acaba bize teknik konularda destek olabilir misiniz? Cihazları size kargoyla göndersek bize yardımcı olmanız mümkün müdür?

Celil Çağlar ÖZLÜ - 25 Haziran 2017 11:48
Ayşe Vatansever, merhaba. Özellikle ilçelerde servis hizmeti konusunda sorunlar yaşanabiliyor. Danışmak istediğiniz konularda bizimle iletişime geçebilirsiniz. Size yardımcı olmaktan memnuniyet duyarız. Ayrıca arızalı olan cihazları tamir edebilmemiz için bize kargoyla gönderebilirsiniz.