Havalı Yatak Kullanımı Hasta Karyolasının Fonksiyonlarını Engeller Mi?

Yatağa bağımlı şekilde yaşayan kişilerde hareketsizlikten dolayı kan akışı yavaşlar. Kan akışının yavaşlamasıyla birlikte cilde uygulanan baskıdan kaynaklı olarak hastaların vücutlarında bölgesel kızarıklıklar oluşur. Hasta hareket ettirilmezse kan dolaşımı iyice yavaşlar ve kızarıklık oluşan bölgeler bir süre sonra yaraya dönüşür. Önlem alınmaz ve tedavi edilmezse yaranın derinliği zamanla artar. Hatta bir süre sonra yarada enfeksiyon gelişerek ölümcül bir soruna dahi dönüşebilir. Bu risk havalı yataklar sayesinde önlenebilir. Havalı yatakların üç çeşidi vardır. Bunların hepsi de hasta yatağının üzerine konularak kullanılır. Hasta karyolasının üzerine öncelikle hasta yatağı yerleştirilir ve bunun üzerine havalı yatak serilir. Havalı yataklar, bazı istisnai durumların dışında, hasta karyolalarıyla uyumludur. Ancak bazen karyolaların fonksiyonlarını ve hareketlerini engelleyebilir. Bazen de hasta karyolaları, havalı yatakların çalışmasını olumsuz etkileyebilir. Böyle durumlar hasta sağlığını riske atabileceği için önlemlerin peşinen alınması gerekir.

Hasta karyolaları, hastanelerde, bakım merkezlerinde ve evlerde kullanılabilen, hastaların ihtiyaçlarına göre şekil değiştirebilen ve yan korkulukları sayesinde düşme tehlikesini önleyen, özellikle yatalak hastaların ihtiyaç duyduğu en önemli medikal ürünlerden biridir. Hastalara olduğu kadar refakatçilere de birçok kolaylık sağlar. Karyolanın fonksiyonları sayesinde hastaya kolayca pozisyon verilebildiği için müdahale ve bakım kolaylaşır. Havalı yataklar ise, yatalak hasta bakımında kullanılan en önemli medikal ürünlerden bir diğeridir. Sürekli yatağa bağımlı olan hastaların en çok ihtiyaç duyduğu tıbbi cihazlardandır. Kişinin cildinde yatak yarası (bası yarası) oluşmasını önlemek için kullanılır. Genel olarak şişirme motoru, hava boruları ve şişme yatak olmak üzere 3 parçadan oluşur. Hasta karyolaları ile havalı yataklar birbirleriyle uyumlu olarak çalışır.

Havalı Yatak Çeşitleri Nelerdir?

Hastaların vücudunda oluşan kronik yaraların 40%’ı bası yarasıdır. Bası yarasına yatak yarası adı da verilir. Sürekli yatağa bağımlı olan hastaları bası yarası riskinden korumak için kullanılabilecek en etkili ürün havalı yataktır. Havalı yataklar, kişinin cildinde yatak yarası (bası yarası) oluşmasını engellemek için kullanılır. Hastanın yattığı yatağın üzerine serilir. Tasarım ve fonksiyonlarına göre 3’e ayrılır:

  • Baklava Tipi Havalı Yatak
  • Boru Tipi Havalı Yatak
  • Pozisyon Veren Havalı Yatak

Baklava Tipi Havalı Yatak Nedir?

Cihazdaki hava kanalları baklava dilimi şeklinde olduğu için baklava tipi havalı yatak adını almıştır. Hava kanalları bir şişirme motoru tarafından yönetilir. Hava kanallarının bir kısmı şişerken diğerleri söner. Böylece cilde uygulanan basının aynı noktada sabitlenmesi engellenir.

Fiyatı, diğer havalı yatak çeşitlerden daha uygundur. Sağladığı fayda ise oldukça tartışmalıdır. Baklava tipi havalı yataklarla ilgili faydasından çok zararı olduğu konusunda birçok kişiden olumsuz yorumlar alınmaktadır. Doğru tekniklerle kullanılması gereken bir üründür. Aksi halde, hastaya istemeden zarar verilebilir.

Boru Tipi Havalı Yatak Nedir?

Birbirine paralel olarak konumlandırılmış boru şeklindeki hava kanallarından oluştuğu için boru tipi havalı yatak adını almıştır. Çalışma prensibi baklava tipi olanlara benzer. Hava kanallarının bir kısmı şişerken diğerleri söner. Böylece cilt üzerindeki basınç noktaları değiştirilmiş olur. Basıncın azaldığı bölgelerde kan akışı hızlanır ve yatak yarası oluşumu engellenir.

Bu ürünlerin A+B ve A+B+C olmak üzere iki çeşit çalışma prensibi vardır. A+B sistemiyle çalışan havalı yataklarda 2 hava girişi ve 2 hava çıkışı bulunur. Motor tarafından aynı anda 2 hava kanalı yönetilebilir. A+B+C sistemiyle çalışanlarda ise 3 hava girişi ve 3 hava çıkışı bulunur. Bu sayede motor aynı anda 3 hava kanalını yönetebilir. A+B sistemiyle çalışan havalı yataklar A+B+C sistemiyle çalışanlara göre daha uygun fiyatlıdır. A+B sistemli boru tipi havalı yataklar sadece birinci ve ikinci evre yatak yaralarında etkilidir. A+B+C sistemli havalı yataklar ise dördüncü evreye kadar yatak yaralarına karşı etkilidir. A+B+C sistemiyle çalışan havalı yataklar bası yaralarını önleme konusunda diğerlerine göre daha başarılıdır.

Boru tipi havalı yatakların bazı modellerinde, basının oluştuğu bölgeye hava üfleme özelliği olarak açıklanabilen ventilasyon özelliği mevcuttur. Bu özellik sayesinde yatağa temas eden vücut bölgesi rahatça hava alır ve kuru kalır, böylece yaranın veya kızarıklığın iyileşmesi hızlanır.

Pozisyon Veren Havalı Yatak Nedir?

Sürekli yatan hastaların normal koşullarda en az iki saatte bir sağa ve sola pozisyonlanması gerekir. Böylece cilt üzerindeki basınç değişimi sağlanır ve yatak yaralarının oluşması engellenir. Gece gündüz sürekli olarak bu işlemin yapılması hasta bakıcılar ve refakatçiler için oldukça zordur. Bu sorunu çözen havalı yataklar vardır. Hastanın sürekli olarak sağa ve sola belli bir açıda pozisyon almasını sağlayan havalı yataklara pozisyon veren havalı yatak veya pozisyonlu havalı yatak adı verilir.

Pozisyon veren havalı yataklar, boru tipi havalı yatak özelliklerinin hepsini taşır. Bunun dışında ayarlanan sürede ve belirlenen açıyla hastayı konumlandırır. Böylece ciltte oluşan basının zararlı etkilerini ortadan kaldırır. Pozisyonlu havalı yataklar hastayı otomatik olarak sağa, ortaya ve sola pozisyonlandırır. Bu sayede hasta yatak yarası riskinden korunurken refakatçiler için de büyük kolaylık sağlanmış olur.

Pozisyonlu havalı yatakların hava kanalları boru tipidir. A+B sistemiyle çalışan modelleri olduğu gibi A+B+C sistemiyle çalışan modelleri de vardır. Boru tipi hava yataktan farkı hastayı sürekli olarak sağa ve sola belirli bir açıyla pozisyonlandırmasıdır. A+B+C sistemiyle çalışan, ventilasyonlu pozisyon veren havalı yataklar en etkin korumayı sağlar. Hastadaki mevcut bası yaralarının dahi kısa sürede iyileşmesine yardımcı olur.

Havalı Yatakta Çarşaf Kullanılır Mı?

Havalı yatakların hava kanalları sağlığa uygun plastik malzemeden üretilmiştir. Plastik olduğu için doğrudan cilde temas ederse terlemeyi arttırır ve yara oluşumunu hızlandıran nemli ortama sebebiyet verir.

Hastanın cildinin doğrudan havalı yatağa temas etmemesi için havalı yatağın üzerine çarşaf örtülmelidir. Ayrıca ventilasyon özelliğinin de verimli kullanılabilmesi için hava üfleyen delikler kapanmamalıdır. Çarşaf kullanılmazsa hastanın cildi havalandırma deliklerini kapatır ve ventilasyon özelliği tam olarak çalışmaz. Ventilasyonlu havalı yataklarda mutlaka hava geçirgenliği olan çarşaflar kullanılmalıdır.

Hasta Karyolası Çeşitleri Nelerdir?

Hasta karyolaları genel olarak manuel (motorsuz) ve elektrikli (motorlu) olmak üzere iki gruba ayrılır. Manuel olanlar 1 ayarlı, 2 ayarlı ve 3 ayarlı olmak üzere üç grupta incelenebilir. Motorlular ise elektrikle çalışır ve kumandayla kullanılır. Motor sayısı arttıkça fonksiyonları da artar. Elektrikli hasta karyolaları 1 motorlu, dual motorlu, 2 motorlu, 3 motorlu, 4 motorlu ve kolon motorlu olmak üzere altı grupta incelenebilir. Manuel veya elektrikli bütün hasta karyolalarında lazımlıklı ve lazımlıksız modeller mevcuttur. Hasta karyolalarının 9 farklı çeşidi vardır:

  • 1 ayarlı manuel hasta karyolası
  • 2 ayarlı manuel hasta karyolası
  • 3 ayarlı manuel hasta karyolası
  • 1 motorlu elektrikli hasta karyolası
  • Dual motorlu elektrikli hasta karyolası
  • 2 motorlu elektrikli hasta karyolası
  • 3 motorlu elektrikli hasta karyolası
  • 4 motorlu elektrikli hasta karyolası
  • Kolon motorlu elektrikli hasta karyolası

Manuel Hasta Karyolası Çeşitleri Nelerdir?

Fonksiyonları insan gücüyle kullanılabilen ve elektrikli motor sistemine sahip olmayanlara manuel hasta karyolası denir. Bir, iki ve üç ayarlı olmak üzere üç çeşidi vardır. Bir ayarlı olanlarda yalnızca sırt veya ayak bölümü, iki ayarlı olanlarda hem sırt hem ayak bölümü hareketlidir. Üç ayarlı olanlarda ise iki ayarlıya ek olarak yukarı aşağı hareket özelliği mevcuttur. Tamamen mekanik olan bu yatakların kullanımında refakatçiye mutlaka ihtiyaç vardır. Manuel hasta karyolaları üç çeşittir:

  • 1 ayarlı manuel hasta karyolası
  • 2 ayarlı manuel hasta karyolası
  • 3 ayarlı manuel hasta karyolası

Elektrikli Hasta Karyolası Çeşitleri Nelerdir?

Elektrikli motorlar sayesinde hareket sağlayanlara elektrikli hasta karyolası denir. Konumlandırma özelliği motor sayısına göre farklılık gösterir. Karyolanın hareketleri kumanda vasıtasıyla sağlanır. Piyasada, motorlu hasta karyolası veya kumandalı hasta karyolası olarak da bilinir. Altı farklı çeşidi vardır:

  • 1 motorlu elektrikli hasta karyolası
  • Dual motorlu elektrikli hasta karyolası
  • 2 motorlu elektrikli hasta karyolası
  • 3 motorlu elektrikli hasta karyolası
  • 4 motorlu elektrikli hasta karyolası
  • Kolon motorlu elektrikli hasta karyolası

Hasta Karyolasında Havalı Yatak Nasıl Kullanılır?

Hasta karyolaları, dayanıklı olması için demir profilden üretilmiştir. Demir iskelet, bazılarında sadece boyanır, bazılarında ise antibakteriyel plastik (ABS) malzeme ile kaplanır. Ahşap kaplama olanları da vardır. Bunun dışında lazımlıklı ve lazımlıksız çeşitleri mevcuttur. Lazımlıklı olanların orta bölümünde bir boşluk bulunur ve bu sayede hastalar yatak üzerindeyken tuvalet ihtiyacını giderebilir.

Hasta karyolasının lazımlıklı veya lazımlıksız olması havalı yatakla birlikte kullanımını etkiler. Havalı yatakların orta bölümünde lazımlık deliği olmadığı için lazımlıklı hasta karyolalarıyla birlikte kullanılması mümkün değildir. Hasta karyolasının boyalı veya plastik kaplama olması da havalı yatak kullanımını etkileyebilir.

Havalı yataklar hasta karyolasının üzerine yerleştirilen yatağın üzerine serilerek kullanılır. Karyolanın fonksiyonlarına göre kullanılan hasta yatağının özellikleri de değişir. Hasta yataklarının tasarımları ve üretildiği malzemeler havalı yataklarla birlikte kullanımını etkileyebilir. Örneğin, yaylı hasta yatakları, lazer kesimli (CNC kesim de denir) hasta yataklarına göre birkaç santimetre daha kalındır. Bunun üzerine 5-10 santimetre yüksekliğinde bir havalı yatak eklendiğinde hasta normalden biraz daha yüksekte yatmak zorunda kalabilir. Bu durum, refakatçinin hastayla ilgilenirken harcadığı eforu arttırabilir. Alçak seviyede yapması gereken bir uygulamayı yaylı yatak ve havalı yatakla birlikte 15-20 cm daha yüksekte yapmak durumunda kalabilir. Fazla önemsenmeyecek bir durum gibi görünse de bu tip küçük farklar sürekli olarak hasta bakan kişiler için ciddi sakatlıklara yol açabilir.

Birçok hasta karyolası modeliyle ölçü olarak uyumlu olan havalı yataklar tek kişilik olarak üretilmiştir. Genellikle herhangi bir sorun olmaz ancak bazı durumlarda yatağın kenarından dışarı taşan hava kanalları karyolanın demir aksamının arasına sıkışıp hasar görebilir veya delinebilir. Demir aksamın plastik veya ahşap malzemeyle kaplı olması durumunda ise karyolanın hareketli bölümlerinin arasındaki boşluklar daha da azalmaktadır. Bu nedenle karyola fonksiyonları hareket ettirilirken havalı yatağın dışarı taşan kısımlarının sıkışma ve zarar görme olasılığı plastik veya ahşap kaplama karyolalarda daha yüksektir. Dikkat edilecek en önemli noktalardan bir diğeri ise havalı yatağın motorundan çıkan ve hava kanallarına gelen boruların sıkışmamasıdır.

Lazer kesim veya yaylı tipte olan hasta yatakları karyola hareketlerine uygun şekilde üretildiği için havalı yatağın kullanımını engellemez. Örneğin, lazer kesim yatakların içinde hava boşlukları vardır ve yaylı yataklar da parçalı şekilde üretilmiştir. Karyolanın ayak veya baş bölümü hareket ettirildiğinde hasta yatağı da ona uygun şekil alır. Hasta yatağı şekil değiştirdikçe üzerinde bulunan havalı yatak da şekil değiştirir.

Havalı yatağın üzerine serilen çarşaf iyice sabitlenmelidir. Böylece, hem hasta yatağının hem havalı yatağın hem de çarşafın yer değiştirmesi pek mümkün olmaz.

Hasta bakım süreci, hastanede veya evde olması fark etmeksizin birçok değişkeni içinde barındırır. Bu nedenle uzun vadeli düşünerek hastanın ihtiyaçları karşılanmalı ve değişen koşullara uygunluk sağlayabilecek medikal ürünler tedarik edilmelidir. Ürünlerin eğitimleri de kullanıcılara doğru şekilde verilmelidir. Unutulmamalı ki bu tip konularda yaşanan sorunların çoğu bilgisizlikten kaynaklanmaktadır.