Teknolojik gelişimin ve sanayileşmenin tarihin en yüksek seviyesine ulaştığı günümüzde özellikle şehirlerde temiz havanın olduğu bölgeler çok azalmıştır. İş hayatı, trafik yoğunluğu, salgın hastalıklar ve hava kirliliği gibi nedenlerle insanların hissettiği stres düzeyi de maksimum seviyeye ulaşmıştır. İnsanların eskiden kentlere doğru göçü söz konusuyken günümüzde artık kentlerden kırsal bölgelere doğru göç artmaya başlamıştır. Bunun sebebi daha sakin ve doğal bir yaşam sürme isteğidir. Teknolojik gelişmeler daha kısa süre içinde daha çok işin yapılabilmesini sağlamaktadır. İnsanlar, akıllı telefonların ve giyilebilir mobil cihazların artmasıyla dinlenmeye fırsat bulamaz hale gelmiş, hem yoğunluktan hem maddi güçlüklerden hem de salgın hastalıkların insanlığı tehdit etmesinden dolayı ya evlere ya da ofislere kapanmak zorunda kalmıştır. İnsanlık, hem salgın hastalıklardan hem de hava kirliliğinden zarar gören toplumlar haline dönüşmüştür. Bu sorunlar kapalı alanlarda havanın temizlenmesi ihtiyacını doğurmaktadır. Bu ihtiyacın karşılanması için de farklı özelliklerde hava temizleyiciler üretilmiştir. Uygun ortamlarda kullanarak hava temizliği sağlanabilir.
Hava Kirliliği Günlük Hayatta Hangi Sorunlara Neden Olur?
Yeni dünya düzeni birçok yeniliği birden bire getirmiştir. Çalışma ortamları ofislerden evlere doğru kaymaktadır. Evden çalışma (home office) kavramı hem çalışanlar hem de şirketler için daha avantajlı olduğu için insanlar evden hiç çıkmadan işlerini yapabilmektedir. Önceden ofislerde yaşanan kapalı ortamda temiz havanın kalmaması sorunu artık evlerde de ortaya çıkmaktadır. Kapalı alanlarda saatlerce bulunan insanlar ortam havasının kirliliğinden şikayet etmektedir. Havalandırılmamış ortamlarda çalışan insanlarda oluşan stres daha yoğun hissedilmektedir. Bu durum fizyolojik ve psikolojik olarak sağlıklarına da olumsuz şekilde etki etmektedir.
Bazı fabrikaların üretim safhasında zehirli gazlar ortaya çıkmaktadır ve insanlar bunu solumak zorunda kalmaktadır. Bu sorunu çözebilmek için iş güvenliği yönetmelikleri hassas bir şekilde uygulanmalı ve çalışanların zararlı gazlardan ve kirli havadan korunması sağlanmalıdır.
Özellikle mevsim değişikliklerinde bitkilerden doğaya saçılan polenler de bazı insanları sıkıntıya sokmaktadır. Alerji nedeniyle burun içindeki dokuların şişmesi nefes alış verişini ciddi şekilde etkilemektedir. Solunum sıkıntısı, göz ve burun akıntısı, vücutta oluşan lekeler veya öksürük gibi şikayetleri olan bireyler bir süre evden çıkmadan mevsim değişikliğinin tamamlanmasını beklemek zorunda kalabilirler. Vücudun verdiği reaksiyonlar bazı alerji ilaçlarıyla çözülebilir. Ancak bazı durumlarda ilaçlar alerjinin etkilerini tamamen ortadan kaldırmaz. Alerjik reaksiyonlardan kurtulmak için buna neden olan havadaki partiküllerden kurtulmak gerekir. Sadece mevsim geçişlerinde ortaya çıkan polenlere değil havada uçuşan başka türlü partiküllere de alerjisi olan insanlar vardır. Örneğin, hayvan tüyü veya yoğun toz alerjiye sebebiyet verebilmektedir.
Günümüzde açık ve kapalı ortamlardaki hava oldukça kirlidir ve alerji yapma ihtimali olan partiküllerle doludur. Şehir merkezleri, sanayi bölgeleri, açık veya kapalı alışveriş merkezleri, kapalı ofisler, toplu taşıma araçları veya havalandırılmayan evler buna örnek olarak verilebilir. Çağımızın hastalığı olan stresin oluşmasına neden olan en önemli etkenlerden biri hava kirliliğidir. Kirli havaya uzun süre maruz kalmak insanları psikolojik ve fizyolojik açıdan olumsuz etkiler. Sanayi bölgeleri ve şehir merkezlerindeki hava kirletici unsurların yok edilmesi gerekir. Bu ancak hem toplumdaki bireylerin bilinçli davranışları hem de kamu kurumlarının ortaya koyduğu yönetmeliklerle sağlanabilir. Ev, ofis, toplu taşıma araçları veya alışveriş merkezleri gibi kapalı ortamlardaki hava ise kirletici etmenlerin çeşidine uygun cihazlarla temizlenebilir.
Son dönemde dünya çapında yayılan bulaşıcı hastalıklar insanlığı tehdit etmektedir. Özellikle havadan yayılan hastalıkların bulaş riski çok yüksektir. Bu tip hastalıklar genellikle ağız ve burundan çıkan partiküllerle diğer insanlara bulaşır. Bazı hastalıkların virüsleri havada asılı kalabilir. Başkaları da solunum yoluyla bu virüslere maruz kalabilir ve hasta olabilir. Solunum yoluyla bulaşan hastalıklar diğerlerine göre daha hızlı yayılır. Bunun önüne geçebilmek için özellikle kapalı alanlardaki havanın sürekli temizlenmesi gerekir. Arındırılan hava hastalık yapıcı partiküllerden de temizlenmiş olur. Salgın hastalıklardan korunma amacıyla fiziksel olarak filtresi olan cihazlara nazaran ortama sağlığa zararı olmayan temizleyici madde püskürten cihazların kullanılması daha fazla etki sağlar.
Hava Temizleyiciler Ne İşe Yarar?
Hava temizleyici cihazlar, ortam havasını insan sağlığına zarar veren partiküllerden temizlemek amacıyla üretilmiştir. Farklı ortamlar ve farklı tipteki partiküller için farklı özellikteki cihazlar kullanılmalıdır. Filtreleme seviyeleri cihazların türüne, markasına ve modeline göre değişkenlik gösterir. Hava temizleyicilerin, çalışma prensibine göre farklı türleri üretilmiştir. Bunlar 6’ya ayrılmıştır:
- Elektrostatik filtreli hava Temizleyici
- Elektrostatik tortulaştırıcı hava Temizleyici
- İyonik hava Temizleyici
- Mekanik filtreli hava Temizleyici
- Ozonlu hava Temizleyici
- Su filtreli hava Temizleyici
Elektrostatik Filtreli Hava Temizleyici Nedir? Ne İşe Yarar?
Elektrostatik, duran veya çok yavaş hareket eden elektrik yükünü ifade eder. Elektrostatik filtreli hava temizleyiciler ise plastik veya metal süzgeçlere verilen statik elektrik sayesinde havada süzülen partikülleri çekme prensibi ile çalışır. Havada bulunan solunabilir partikülleri tutma oranı %7’den %97’ye kadar farklılık gösterebilir.
Havayı emerek filtreleme yapan cihazlar olduğu gibi pasif hava akımından faydalanarak filtreleme yapan cihazlar da vardır. Havayı emerek çalışanlar daha etkili temizleme sağlar. Bu cihazlar bir taraftan havayı emer, elektrik yüklü filtreden geçirip temizler ve diğer taraftan temiz havayı ortama verir.
Elektrostatik Tortulaştırıcı Hava Temizleyici Nedir? Ne İşe Yarar?
Elektrostatik tortulaştırma iki aşamadan oluşur. Birinci aşamada filtrelemek için alınan hava pozitif elektrik yükü verilerek iyonize edilir. İkinci aşamada ise cihazın içinde bulunan metal plakalara negatif elektrik yükü verilir ve havayla birlikte buradan geçen tüm partiküllerin metale yapışması sağlanır. Bir taraftan cihaza giren hava diğer taraftan temizlenmiş olarak çıkar.
Bu tip cihazların verimliliği kullanım süresi ile doğru orantılı olarak düşmektedir. Cihazın havada süzülen partikülleri filtreleme başarı oranı, başlangıçta %95’e kadar yükselirken, cihaz kullanıldıkça bu oran %20’lere kadar gerileyebilir. Bu nedenle elektrostatik tortulaştırma prensibiyle çalışan cihazların bakımları düzenli olarak yapılıdır. Ayrıca metal plakaların (kolektörlerin) temizlenmesi de verimliliği arttırır.
İyonik Hava Temizleyici Nedir? Ne İşe Yarar?
Havadaki partikülleri iyonlaştırarak temizleme prensibiyle çalışan cihazlar genellikle aktif olarak emiş yapmaz. Ayrıca elektrostatik tortulaştırmadaki gibi ikinci bir plaka bulunmadığından, partiküller havadan ayrılarak cihazın üzerindeki elektrik yüklü yüzeye yapışır. İyonik hava temizleyicilerin üzerinde bulunan partikülleri tutan yüzey sıkça temizlenmelidir. Aksi halde partiküller zamanla ortama geri salınabilir.
İyonik prensiple çalışan cihazlarda havayı emerek filtreleme özelliği varsa ayrıca fiziksel bir filtrenin de olması gerekir. Bu tip cihazlarda elektrik yüklü yüzeye yapışan partiküller cihazın içine doğru emilerek mekanik filtrelerde tutulur. Temizlenen hava cihazın diğer tarafından ortama verilir. Bu tip hava temizleyiciler hem mekanik filtreli hem de iyoniktir.
Mekanik Filtreli Hava Temizleyici Nedir? Ne İşe Yarar?
Havayı temizleme işlemini fiber veya köpük filtre ile yapan cihazlara mekanik filtreli hava temizleyici adı verilir. Filtrenin işlevi havadaki asılı partikülleri süzerek hava temizliğinin sağlamasıdır. Mekanik filtreye sahip cihazlarda, havada bulunan solunabilir partikülleri tutma oranı %2 ile %99 arasında değişebilir. Bu tip cihazlarda birden fazla filtre de kullanılabilir. Bu sayede filtreleme etkinliği arttırılır.
Mekanik filtreli hava temizleyiciler ortam havasını aktif olarak emerek çalışır. Bir taraftan havayı emer, filtrelerden geçirip temizler ve diğer taraftan temiz havayı dışarı verir. Cihazlar kullanıldıkça filtreler dolduğu için tıkanır böylece cihazın etkinliği de azalır. Etkinliğinin azalmaması için cihazdaki filtreler ya sökülüp yenisiyle değiştirilmelidir ya da temizlenmelidir.
Ozonlu Hava Temizleyici Nedir? Ne İşe Yarar?
Ozon atmosferde bulunan bir gazdır. Güneşten gelen UV ışınları ozon tabakasından geçerken ozon gazının bir kısmını oksijen gazına dönüştürerek dünyaya iletir. Aslında ozon, yaşamamız için gerekli olan oksijenin 3 atomlu halidir. Bu gaz hava temizleyicilerde kullanıldığında ortamdaki organik ve inorganik tüm partikülleri oksitleyerek yani yakarak hastalık yapıcıların yok edilmesini sağlar. Ortam havasında bulunan partikülleri temizlediği için solunum yoluyla bulaşan hastalıkların bulaşma riskini de azaltır. Etkili bir koku giderici ve mikrop öldürücüdür. Cihazların genellikle 5 dakika ile 30 dakika arasında çalışması kapalı bir ortamdaki havayı temizlemesi için yeterlidir.
Ozonlu hava temizleyiciler, toplu taşıma araçları veya alışveriş merkezleri gibi insan sirkülasyonunun çok olduğu alanlarda sürekli çalışabilecek şekilde tasarlanmıştır. Ortamdaki hava hacmine uygun olarak ayarlanır ve çalıştırılır. Salgın hastalıklarla mücadele için kullanılan cihazlardandır.
Ozonlu temizleyicilerin mekanik bir şekilde filtreleme yapmasına gerek yoktur. Ortama verdiği, insan sağlığına da zarar vermeyecek miktardaki ozon gazı yayılarak havayı temizler. Bazı cihazlar hem ozonlu hem de mekanik filtrelidir. Bunlar, ortama ozon gazı vererek hava temizliği sağladığı gibi aktif olarak emiş yaparak mekanik filtreler vasıtasıyla da filtreleme sağlar.
Su Filtreli Hava Temizleyici Nedir? Ne İşe Yarar?
Sadece su ile filtreleme yapan hava temizleyicilerde, herhangi bir mekanik veya elektrostatik filtre bulunmaz. Cihaz, filtreleme işlemini haznesinde bulunan su ile gerçekleştirdiği için havanın bir miktar nemlenmesini de sağlar. Cihazdaki suyun sıkça değiştirilmesi gerekir.
Bu tip temizleyiciler aktif olarak havayı emerek çalışır. Bir taraftan havayı emer, su filtresinden geçirerek temizler ve diğer taraftan ortama temiz havayı verir. Hem mekanik filtreli hem de su filtreli cihazlar da vardır. Bunlar havayı önce mekanik filtreden sonra da su filtresinden geçirerek temizler. İki aşamalı filtreleme daha etkili sonuç verir.
Yorumlar
Seher - 19 Ağustos 2015 15:23
25 metrekarelik ortamın havasını ne kadar sürede temizler tam olarak?
Celil Çağlar ÖZLÜ - 20 Ağustos 2015 00:16
Seher, merhaba. Ortamın hacmine uygun bir cihaz seçilirse yaklaşık 25 metrekarelik bir ortamı 1-2 gün içinde temiz denebilecek bir hale getirecektir.
Yağız - 27 Nisan 2016 16:34
Merhaba bundan 3 ay önce klima tipi bir hava temizleyici temin ettik. Ofisimizdeki kötü kokuların kaybolduğunu özellikle bayan arkadaşlarımız onayladılar. Malum en önemli olan onay da onların ki. Şimdi toplantı odamıza da bu cihazlardan bir tane koymak istiyoruz. 150 metre kare genişliğinde bir odamız var önemli misafirlerimizi burada karşılıyoruz. Bu yüzden bizin için önemli bir mekan. Acaba aynı cihazdan mı almalıyız yoksa daha yüksek kapasiteli bir cihaza mı geçmeliyiz?
Celil Çağlar ÖZLÜ - 28 Nisan 2016 08:24
Yağız, merhaba. Öncelikle ürünlerimize olan ilginiz için teşekkür ederim. Klima tipi hava temizleyicileri odanın orta kısmına yakın bir yere konumlandırmanızda fayda var. 150 metrekarelik bir yere öncelikle 1 tane cihaz alıp deneyin. Birkaç gün kullanın. Yeterli gelmediğini düşünürseniz hava temizleyiciyi konumlandırdığınız duvarın karşısına 1 tane daha ekleyebilirsiniz. Ben yine de 1 cihazın ortama yeterli geleceğini düşünüyorum.
mehmet - 4 Mayıs 2016 00:21
Yağız bey haddim olmayarak sorunuza ben cevap vereyim. klima tipi cihazı biz 190 metrekare ofisimizde kullanıyoruz gayet memnunuz. ISG uzmanımız da ölçümlerini yapıyor ve oldukça iyi sonuçlar aldığımızı söylüyor. Bir de sürekli kullanılan bir odadan bahsediyorum. Siz toplantı için kullanmaktan bahsediyorsunuz bence işinizi görür. Hiç dert etmeyin. Ankarada ofis açıyoruz şimdi oraya da aynı cihazlardan temin edeceğiz.
Celil Çağlar ÖZLÜ - 5 Mayıs 2016 10:56
Mehmet, merhaba. Tecrübelerinizi paylaştığınız için teşekkür ederim.
Ayşegül Sayın - 28 Eylül 2020 11:28
Mrb Celil bey.kızım covıdıen 560 vantilatör solunum cihazına bağlı hayatını sürdürüyor,kışta geliyor ve çok Boğaz kuruluğu yaşıyor .bize uygun hava temizleyici hangisidir acaba ve makineyle ilişkili ayrı bir hava temizleyici varmıdır ,teşekkürler ….
Sesan - 29 Eylül 2020 15:31
Ayşegül Sayın, merhaba. Mekanik ventilatör hastalarında boğaz kuruluğu için mekanik ventilatör nemlendiricisi kullanılır. Trakeostomili hastalarda nemlendirme işlemi yapılmazsa hava yolları kurur ve kaba sekresyonlar oluşur. Nemlendiriciler içerisine hazır su veya kaynatılıp soğutulmuş su koyularak kullanılır. Nemlendirme kabı, içerisindeki suyu buharlaştırarak hastaya iletilmesini sağlar. Bu şekilde hastanın boğazı nemlenir ayrıca aspirasyon işlemi de sekresyon yumuşadığı için daha kolay yapılır.