Demans Hastalarının Bakımında Nelere Dikkat Edilir?

Demans tek bir hastalığı ifade etmez. Zihinsel yeteneklerin bozulmasıyla oluşan hastalıkların hepsine verilen genel bir isimdir. Demansın diğer adı bunamadır. Alzheimer ise bir demans çeşididir. Ancak her demans, Alzheimer hastalığı değildir. Farklı demans çeşitleri söz konusu olduğunda tedavi ve bakım prosedürlerinin bazıları değişkenlik gösterebilir. Alzheimer hastalığının kesin bir tedavisi yoktur. Fakat hastalığın ilerlemesini yavaşlatacak ilaçlar vardır. Hastalığın başlangıç, orta ve ileri evrelerinde farklı içerikli ilaçlar hekim önerileriyle kullanılabilir. Hormon hastalıkları veya vitamin eksikliği gibi rahatsızlıklardan kaynaklanan demansta ise iyileşme ihtimali vardır. Zihinsel yeteneklere etki eden hastalıklar, hastaların yaşayışını çok ciddi şekilde değiştirebilir. Hastanın yaşadığı unutkanlıklar ve ne yaptığını bilmediği anlar ciddi riskler oluşturabilir. Bu nedenle hastanın yaşadığı yerin güvenli olması gerekir. Hastalığın orta ve ileri evrelerinde tuvalet ve beslenme konularında yardım gerekebilir. Demanslı hastaların ihtiyacı olan temizlik, yemek, bakım ve takip gibi birçok destek medikal ürünlerle sağlanabilir. Hastanın tüm sağlık ihtiyaçlarının da sürekli karşılanması gerekir. Özellikle yatağa bağımlı olan hastalarda ciltte oluşabilecek yaralar için önlem alınmalıdır. İdrar yolu enfeksiyonlarına karşı da çok dikkat edilmelidir. İster mobil isterse yatağa bağımlı olsun bu tip hastaları sürekli takip etmek gerekir.

Alzheimer hastaları başlangıçta kompleks işleri daha sonraki dönemlerde ise basit işleri yapmakta zorlanabilir. Hastanın uyku düzeni de değişebilir. Hastada davranış ve kişilik değişiklikleri oluşabilir. Hasta, sıkça kullanılan objelerin isimlerini unutabilir. Bu durumda hastaya sabırla ve sevgi gösterileriyle objeleri hatırlatmak gerekir.

Bellek kaybı olan hastalar, olmamış olayları gerçekmiş gibi anlatabilirler. Böyle durumlarda hastanın düşüncelerini değiştirmeye çalışmanın bir faydası olmaz, aksine hastayı daha da huzursuz eder. Ona inanmış gibi yaparak hastayı mutlu etmek ve onun dünyasında yaşıyormuş gibi görünmek daha olumlu sonuçlar verir. Bazı hastalar en yakın akrabalarını ve arkadaşlarını dahi tanımayabilir. Ancak çoğu zaman duygularını ve hissettiklerini ifade edebilirler.

Hastanın konuşmalarını düzeltmek de herhangi bir fayda sağlamaz. Hastayla tartışmak yararsızdır, sorunların daha da büyümesine neden olabilir. Zihin bulanıklığı, bellek kaybı ve doyumsal yoksunluk gibi sorunlar yaşayan hastalar mantık dışı davranabilir. Bu duruma hoşgörülü yaklaşmak gerekir. Hastanın mümkün olduğu kadar bağımsız olmasına izin vermelidir. Bununla birlikte, hastanın bulunduğu ortamın da güvenilir ve tehlikesiz olması gerekir.

Bu tip hastalıklar ilerleyicidir. Hastanın gelecekteki durumunu tahmin etmek ve bu duruma hazırlıklı olmak gerekir. Yaşanabilecek sorunlar önceden tespit edilmelidir. Kontrol altına alınabilecek ve alınamayacak sorunlar için çözüm alternatifleri oluşturulmalıdır. Her şeye rağmen işler yolunda gitmezse hoşgörülü olmak gerekir.

Süreç ilerledikçe aile fertlerinden ve arkadaşlardan yardım istenebilir. Özellikle aile fertlerinden gerekli yardım alınamıyorsa onlarla samimi bir şekilde konuşmak ve ihtiyaçların neler olduğunu açıklamak fayda sağlayabilir. Evde hasta bakıyor olmak maddi ve manevi olarak zordur. Özellikle Alzheimer hastalarının bakımı daha zor olabilir. Bu durumu önceden yaşamayan kişilerden anlayış beklemek yanlıştır. Hasta bakımının zorluğunu bilmeyen kişilerin, hasta bakan kişileri anlaması beklenmemelidir. Bunun yerine bu işin maddi ve manevi olarak zorluklarını anlatarak yardım istemek daha doğru olur.

Demans Nedir?

Genellikle 50 yaşın üzerindeki kişilerde ortaya çıkan ve çoğu kez yavaş ilerleyen, beynin bilgi, davranış ve gündelik yaşamı sürdürme konularında gösterdiği yetersizliktir.

Demans Belirtileri Nelerdir?

En önemli belirtisi unutkanlıktır. Dil, beceri, yönelim konularında yaşanan yetersizlikler, kişilik ve davranış değişimleri, bağımsızlığı yitirme diğer belirtilerdendir.

Kimler Demans Riski Altındadır?

Ailesinde demans ve kronik psikiyatrik hastalığı olanlar, kronik depresyonu olanlar, beyin damar hastalığı olanlar, kafa travması geçirenler ve 80 yaşın üzerinde olan kişiler demans riski altındadır.

Demansın Çeşitleri Nelerdir?

Kronik beyin damar hastalığına bağlı demans, alkolik demans, depresif demans ve enfeksiyonlara bağlı demans gibi çeşitleri vardır.

Demans Nasıl Teşhis Edilir?

Kişinin ve ailesinin verdiği öykülerle, nöropsikolojik testlerle, beyin haritalaması işlemiyle, bazı kan ve hormon testleriyle, MR ve SPECT gibi tetkiklerle demans hastalıkları teşhis edilebilir.

Demans Nasıl Tedavi Edilebilir?

Bazı nedenlere bağlı olarak gelişen demansların tedavisi olabilir. Bunlar arasında hipotiroidi, hidrosefali, depresyon, vitamin eksiklikleri yer alır. Diğer demanslarda kesin tedavi olmayıp, amaç hastalığın ilerlemesinin yavaşlatılmasıdır. Tedavisi olmayan hastalık olarak Alzheimer örnek verilebilir.

Demans ve Alzheimer Aynı Şey Midir?

Alzheimer bir demans çeşididir. Ancak her demans Alzheimer hastalığı değildir. Alzheimer hastalığı dışında da demansa neden olan birçok hastalık ve durum vardır.

Hastaya Bakan Kişi Kendi Sağlığını Nasıl Kontrol Altında Tutabilir?

Hastanın sağlığı kadar hastaya bakan aile fertlerinin sağlığı da önemlidir. Hasta bakan kişilerin iyi beslenmesi, yeteri kadar uyuması ve psikolojilerinin düzgün olması gerekir. Gerekirse psikolojik destek alınabilir. Ayrıca, benzer şekildeki hastalara bakan kişilerle iletişim halinde olmak ve arkadaşlık kurmak yalnızlık duygusunu ortadan kaldırabilir. Derneklerden maddi ve manevi destekler için yardım istenebilir.

Alzheimer Hastası Evde Bakılabilir Mi?

Hastalığın başlangıç, orta ve ileri olmak üzere tüm dönemlerinde, hastaların çoğu evde bakılabilir. Ülkemizde %90’a yakın oranında Alzheimer hastası evde bakılmaktadır. Evde bakılan ve ailesi ile iletişimde olan hastaların davranışlarında olumlu değişiklikler görülür. Eğer hastanın davranışları kontrol edilemeyen seviyedeyse, kendisine ve çevresine zarar verme riski yüksekse veya Alzheimer ile birlikte farklı hastalıkları mevcutsa ve bu hastalıklar hastanın evde bakılabilmesine olanak tanımıyorsa, hastanın klinik ortamında tedavi altına alınması daha doğru olur.

Hastanın Kişisel Temizliği Nasıl Yapılabilir?

Hastanın bilinci açıksa ve yatağa bağımlı değilse gerekli kişisel temizlik işlemleri banyoda normal şekilde yapılabilir. Hastanın dengesini kaybetme riski varsa banyo duvarlarına tutamaç yaptırılabilir. Hasta ayakta duramayacak gibiyse banyoda kullanılabilen su geçirmez tekerlekli sandalyeler kullanılabilir. Eğer yatağa bağımlıysa, ağız bakım seti, hasta altı temizleme robotu, hasta bezi, hasta külodu, hijyenik banyo lifi, ıslak mendil, hasta yıkama seti, hasta yıkama çarşafı, saç yıkama seti, perine bölgesi temizleme mendili, vücut pudrası, vücut temizleme mendili, sürgü-ördek, yara bakım kremi, yara bakım solüsyonu ve yatak koruyucu örtü (serme bez) gibi medikal ürünlerle hastanın ihtiyaçları giderilebilir ve öz bakımı yapılabilir.

Hastayla Nasıl Konuşmak Gerekir?

Konuşmadan önce hastanın dikkatini çekmek gerekir. Hastayla çok nazik bir şekilde konuşulmalı ve lütfen kelimesi sıkça kullanılmalıdır. Emir kipinden uzak durulmalı ve kısa cümleler kurulmalıdır. Hastanın seçim yapması gerekiyorsa iki seçenekli basit sorular sorulabilir. Genel olarak tüm konuşma basit ve kısa cümlelerle, yumuşak ses tonu ve yüz ifadesi ile olmalıdır. Konuşurken hastayla göz teması kurulmalıdır.

Demanslı Hastalarda Görme Kusurları Olabilir Mi?

Derinlik algılaması ve renk ayırt etme yeteneği hastalığın ilerleyen evrelerinde bozulabilir. Halılarda, yer döşemelerinde ve perdelerde mümkün olduğu kadar birbirine zıt renklerin kullanılması önerilir. Böylece hasta, evde gezinirken yön tayinini daha kolay yapabilir.

Aile Fertlerinin Psikolojisi Nasıl Etkilenir?

Demans semptomları ile başa çıkmada hasta yakınlarına önemli görevler düşer. Aile fertleri bu süreçte olabildiğince sakin kalmaya ve mantıklı kararlar vermeye çalışmalıdır. Hastanın becerilerini kaybetmesine tanıklık etmek ve giderek tuhaflaşan davranışlarını görmek çok üzücü olabilir. Hastalığın semptomları ile başa çıkmak oldukça zor hale gelebilir. Her gün aynı sorunlarla uğraşmak yıpratıcıdır. Aile fertleri bu süreçte depresyon veya anksiyete yaşayabilir. Bunun dışında farklı psikolojik sorunlar da oluşabilir. Öfke patlamaları yaşanabilir ve sonrasında suçluluk hissedilebilir. Evde bakıma muhtaç bir hastanın olması tüm düzenlemelerin baştan yapılmasını gerekli kılabilir ve bu yüzden de sıklıkla aile içi çatışmalar yaşanabilir.

Bakımevi Kararı Ne Zaman Verilebilir?

Hastalık ilerledikçe hastanın evde bakılabilmesi daha da zorlaşır. İleri seviyede demanslı kişilerin bakımı 24 saatlik bir efor gerektirebilir. Böyle bir durumda ya evde sürekli olarak hastaya bakabilecek birinin olması ya da hastanın uygun bir bakımevine yerleştirilerek bakımının uzmanlara bırakılması gerekir. Sadece Alzheimer ve demans hastalarını kabul eden bakımevleri mevcuttur. Bu yerler hastaların bakımı konusunda uzmanlaşmıştır. Hasta, yaşamına bakımevinde devam edecekse bu durum hastanın ve ailesinin hayatında bir takım değişikliklere yol açabilir. Alışma süreci sancılı geçebilir. Aile içinde tartışmalar yaşanabilir. Hastanın ve ailesinin yeni yaşam koşullarına uyum sağlayabilmesi için danışmanlık ve psikolojik destek alması gerekebilir.

Belge: Hasta Bakımında İhtiyaç Duyulan Medikal Ürünler Nelerdir?.pdf (142.1 KB)

Yorumlar

elif samar - 14 Haziran 2021 09:23
Düzenli olarak sağlıkla ve medikal ürünlerle ilgili verdiğiniz bilgileri çok faydalı buluyorum.
Tebrik eder, çalışmalarınızda başarılar dilerim

Sesan - 14 Haziran 2021 10:26
Elif Sancar, merhaba. İlginiz ve desteğiniz için teşekkür ederiz.



rabia aksoy - 15 Haziran 2021 15:00
merhaba ilginiz ve desteğiniz için teşekkür ederim.
iyi çalışmalar başarılar

Sesan - 16 Haziran 2021 16:27
Rabia Aksoy, merhaba. İlginiz için teşekkür ederiz.



Feryal Soyuer - 22 Temmuz 2021 08:16
Merhaba. 89 yaşındaki annemin bakımıyla bizzat ilgileniyorum. Ancak bu arada 69 yaşındaki ağabeyime konan demans teşhisi ile sarsıldık. Hastalığın ilerlemesi son aylarda hızlanıyor gibi. Halüsinasyonlar ve takıntılar başladı. Arada kapıgı açıp çıkmaya yelteniyor. Diğer hastam ve ev içi işlerim nedeniyle günlük fiziksel aktivitelerine yardımcı olamıyorum. Bu evrede bir bakım merkezi önerir misiniz?

Sesan - 23 Temmuz 2021 11:38
Feryal Soyuer, merhaba. Hasta kendi ihtiyaçlarını karşılayabilecek gibiyse fiziksel bir bakım şu an için gerekmeyebilir ancak bir refakatçi ihtiyacı duyulabilir.



Ahmet Özan - 21 Ağustos 2021 13:53
Merhaba, bu okuduklarım bende bir nevi şok etkisi yarattı. Bütün bildiklerim birbirine girdi. Yıllardır Alzhaimer tedavisi için ilgilendiğim kayınpederimin ilk teşhisinden bu güne geçen - küsür sene içerisinde bir sürü bilgiyle karşılaştım. Evet doğru Alzhaimer bir demans çeşididir ama tariflerinde benim öğrendiklerimden farklı tanılar var.

Mesela demans için eskiden bunama tabir ettiğimiz bir hastalık türü tanımlanıyor ki ilerleyen yaşlarda bu tamamen ilgisizlik ve yaşam şekline bağlı olarak ilerleme kaydeden ama sizin belirttiğiniz gibi halüisülasyonlara varan yaşam işlevlerini yitirmiş problemleri olmayan bir seviyededir. Bu semptomlar Alzhaimer hastalarında görülmekte ve son evrelerinde kişinin güncel işlevlerini yapamaz duruma geldikleri ve sonunda yutkunma ve nefes alma yetilerini kaybederek yaşamları bitmekte. Alzhaimer vaktinde farkedilemeyen durumlarda 3 – 4 yıl, erken tespitlerde 8 – 10 yıllık yaşam sürelerinden bahsedilmekte ki kayınpederim 12 yılı geçti hatta basit bir tahminle bir - yıl daha bizlerle olacağa benziyor. Kendisine oldukça erken evrede Alzhaimer teşhisi konuldu.

Halisülasyonlar görüyor ama bu genellikle gündüz derin uykudan uyandığında oluyor. Gece ise daha çok rüya devamı olarak diye düşündüğümüz semptomlar oluyor.

Sesan - 22 Ağustos 2021 17:00
Ahmet Özan, merhaba. Yorumunuz için teşekkür ederiz.